الرئيسية
به نظر می رسد كه این روزها دانش فضانوردی گوی سبقت را از دیگر رشته های علمی ربوده و توانسته است نقش بسیار مهمی را در پیشرفت علوم مختلف ایفا كند.
به نظر می رسد كه این روزها دانش فضانوردی گوی سبقت را از دیگر رشته های علمی ربوده و توانسته است نقش بسیار مهمی را در پیشرفت علوم مختلف ایفا كند.
بی تردید این كه دانشمندان علوم فضایی همواره در تلاش بوده اند تا با همكاری و مشاركت هم از بسیاری رموز و اسرار كهكشان ها و اجسام سماوی پرده بردارند ، موضوعی غیرقابل انكار است.
از ۵۰ سال پیش یعنی درست از زمانی كه بشر برای نخستین بار قدم به خارج از مرزهای این كره خاكی گذاشت تا به امروز كه همچنان در تلاش است تا بتواند افق های جدیدی را پیش روی خود ترسیم كند، آگاهی ما انسان ها از فضای پیرامون سیاره ای كه سكونتگاه انسان های زمینی است به میزان قابل توجهی افزایش یافته است كه بی شك دستیابی به این اطلاعات ارزشمند مدیون تلاش ها و زحمات محققانی است كه در این راستا قدم برداشته و همچنان به تلاش خود ادامه می دهند.
داستان ربات های فضانورد از كجا آغاز شد؟
ایده اولیه ساخت ربات های فضانورد نخستین بار حدود ۱۰ سال پیش و در قالب یك پروژه تحقیقاتی و با همكاری تیم رباتیك و شبیه سازی مركز جانسون و موسسه تحقیقاتی پروژه های دفاعی ناسا مطرح شد كه هدف از این پروژه، شبیه سازی نرم افزاری برای طراحی و ساخت یك ربات انسان نما برای انجام ماموریت های فضایی بود.
براساس اظهارات رئیس مركز فضایی جانسون ناسا، ربات های فضانورد علاوه بر این كه می توانند در كنار فضانوردان و برای انجام ماموریت های فضایی مشاركت و همكاری داشته باشند، می توانند در مكان هایی كه فرستادن فضانوردان به آنجا به علت پرمخاطره بودن امكان پذیر نبوده است نیز مورد استفاده قرار گرفته و اطلاعاتی را درباره این امكان ها به دست آورده و جمع آوری كنند تا به این ترتیب قابلیت ها و توانمندی های انسان ها را در كشف رموز ناشناخته در فضا تا حد امكان افزایش دهند.
از آنجایی كه باراك اوباما در پیشنهاد اخیر خود به كنگره آمریكا خواستار لغو ماموریت های فضانوردان ناسا به ماه شده بود به نظر می رسد كه ارسال روبونات به فضا می تواند جایگزین مناسبی برای انجام مطالعات گسترده در سطح ماه و دیگر اقمار، سیارات و اجسام سماوی باشد.
گذشته از این، ربات های فضانورد قادرند بسیاری از كارهایی را كه انسان ها توانایی انجام دادن آنها را ندارند به آسانی انجام دهند و حتی از این كه كاری را به دفعات انجام دهند خسته نخواهند شد.
بنابراین، ربات های فضانورد بهترین گزینه برای انجام ماموریت های فضایی به دوردست ها خواهند بود كه عدم وجود بسیاری از امكانات مورد نیاز برای انسان ، عاملی محدودكننده برای سفر انسان ها به آن مكان ها بوده است.
وقتی نخستین بار در ژانویه سال ۲۰۰۸ از پایان مراحل ساخت روبونات به عنوان اولین ربات فضانورد خبر داده شد تصور می شد داستان این ربات فضانوردی كه گفته می شد در آینده ای نزدیك برای اكتشافات جدید راهی فضا خواهد شد، داستانی است كه به حقیقت پیوستن آن سالیان زیادی به طول خواهد انجامید و حالا خبرهای جدید حاكی از آن است كه این رویا بسیار زودتر از آنچه تصور می شد به واقعیت مبدل شده است و تنها پس از گذشت ۳ سال روبونات در مدت زمانی كمتر از یك ماه دیگر راهی فضا خواهد شد.
بررسی ها و تحقیقات انجام شده در این باره حاكی از آن است كه از ۱۰ سال پیش تا به امروز كه ناسا برای نخستین بار ایده طراحی و ساخت ربات های فضانورد را مطرح كرد، توانسته است به تجارب ارزشمندی در زمینه فناوری های رباتیك و دانش های فضایی دست یابد كه این تجارب می تواند سرآغاز فصل جدیدی از اكتشافات فضایی در سازمان فضایی ناسا باشد و آینده ای بسیار روشن را برای همه انسان های ساكن در این كره خاكی به تصویر كشیده و پنجره جدیدی به سوی ناشناخته های این دنیا باشد.
حاصل همكاری مشترك ناسا و جنرال موتور
شركت جنرال موتور كه پیش از این نیز در برخی از پروژه های فضایی نظیر پروژه راه اندازی سامانه های ناوبری ماموریت فضایی آپولو و همچنین پروژه ارسال ماه نورد Lunar Rover به فضا، با ناسا همكاری داشته است تا پایان پاییز امسال پروژه جدیدی را با همكاری سازمان فضایی ناسا مورد بهره برداری قرار خواهد داد كه به عقیده بسیاری از محققان و كارشناسان این پروژه یكی از بزرگ ترین پروژه های فضایی در طول تاریخ خواهد بود.
هدف اصلی از طراحی و ساخت R۲ انجام وظایف معمول و متداول در ایستگاه فضایی بین المللی است تا به این ترتیب كاركنان ایستگاه فضایی فرصت بیشتری برای انجام ماموریت های فضایی داشته باشند
همان طور كه شاید پیش از این نیز در بسیاری از دیگر خبرهای اعلام شده از سوی ناسا شنیده باشید، تا پایان پاییز امسال نخستین ربات فضانورد موسوم به Robonaut ۲ (روبونات ۲) راهی ایستگاه بین المللی فضایی خواهد شد.
روبونات، ربات فضانوردی است كه با هدف كمك به فضانوردان ساكن در مدار زمین در مركز فضایی جانسون ناسا در هاتسون ایالت تگزاس طراحی و ساخته شده است.
فراتر از یك ربات
روبونات ۲ كه به اختصار R۲ نامیده شده است از قابلیت هایی شبیه به توانمندی های ما انسان ها برخوردار است و با در اختیار داشتن چنین قابلیت هایی قادر است مانند ما انسان ها محیط اطراف خود را ببیند و در آن محیط اجسام مورد نظر را جستجو كند.
یكی از ویژگی های منحصر به فرد این ربات این است كه می تواند اجسامی را كه حداكثر تا ۱۰ كیلوگرم وزن دارند، برداشته و جابه جا كند كه در مقایسه با ربات های معمولی، توانایی R۲ بسیار فراتر از ربات های مشابهی است كه تاكنون ساخته شده اند.
از آنجایی كه قرار است این ربات به تنهایی و برای مدت زمان های طولانی، انجام ماموریت های فضایی را بر عهده گیرند بنابراین برخورداری از توانایی تكلم از جمله ویژگی های مطرح در طراحی این ربات نبوده است و از این رو ربات R۲ قادر به صحبت كردن نخواهد بود اگر چه این ویژگی از معدود ویژگی هایی است كه در این مرحله برای طراحی و ساخت ربات های فضانورد مورد توجه قرار نگرفته است اما بی شك روبونات توانمندترین رباتی است كه می تواند به عنوان یك ربات كاملا امن و بی خطر پا به پای انسان ها در انجام ماموریت های فضایی مشاركت داشته باشد.
R۲ حتی قابلیت استفاده از آچار و پیچ گوشتی را نیز دارد. این ربات برای حركت در فضای خلأ با چنگ انداختن به اجسام مختلف در فضا حركت كرده و به این ترتیب در انجام كارهای مختلف به فضانوردان كمك می كند. روبونات علاوه بر این كه از راه دور قابل كنترل است این توانایی را دارد دستوراتی كه به طور شفاهی و از طریق امواج رادیویی از آژانس فضایی ناسا ارسال می شود، دریافت كرده و اجرا كند.
توانایی این ربات ها در نوع خود بسیار جالب توجه و بی نظیر است. دوربین هایی كه در كلاه ایمنی ربات های فضانورد نصب می شود زوایای مختلف دید آنها را به خوبی پوشش می دهد و به این ترتیب این ربات ها می توانند محیط اطراف خود را به طور كامل تحت نظارت قرار دهند.
اگرچه این ربات از نظر ظاهری از ناحیه كمر به بالا كاملا شبیه به انسان ها بوده و به نوعی یك ربات انسان نما محسوب می شود اما از ناحیه كمر به پایین به یك پای مكانیكی متصل می شوند كه نه تنها قابلیت اتصال به یك بازوی مكانیكی فضایی را دارد بلكه می تواند به دیگر ابزارهایی كه به عنوان نوعی ابزار واسطه ای از آنها برای كاوش های فضایی استفاده می شود نیز متصل شوند.
با توجه به آنچه درباره R۲ گفته شد می توان پیش بینی كرد كه این ربات فضانورد بتواند فراتر از یك ربات معمولی در كنار فضانوردان حضور داشته و با آنها همكاری و مشاركت داشته باشد.
آینده فضانوردی در تسخیر ربات های فضانورد
براساس گفته های محققان مركز فضایی ناسا، هدف اصلی از طراحی و ساخت R۲ انجام وظایف معمول و متداول در ایستگاه فضایی بین المللی است تا به این ترتیب كاركنان ایستگاه فضایی فرصت بیشتری برای انجام ماموریت های فضایی داشته و بتوانند ماموریت انجام كارهای مهم تر ایستگاه فضایی را به عهده گیرند.
در نخستین روزهایی كه ناسا، روبونات را به وسیله شاتل فضایی دیسكاوری و در آخرین ماموریت فضایی دیسكاوری پیش از بازنشسته شدن به فضا ارسال خواهد كرد به این ربات فضانورد اجازه داده نخواهد شد كه در ایستگاه در حركت باشد.
بنابراین روبونات در اولین مرحله از ارسال نخستین ربات فضانورد به ایستگاه بین المللی فضایی در مكان مشخصی مستقر شده و همانند یك فضانورد تنها به كمك دست هایش از مكانی به مكان دیگر حركت خواهد كرد.
شاید برایتان جالب باشد بدانید كه تنها پس از گذشت مدت زمان ۲ تا ۶ ثانیه از زمانی كه روبونات جسمی را می بیند تصویر ویدئویی آن به مركز فضایی ناسا ارسال خواهد شد و به عبارت دیگر تیم تحقیقاتی مستقر در این مركز می توانند همزمان با روبونات از هر گونه تغییرات ایجاد شده در ایستگاه مطلع شوند و این در حالی است كه ارسال اطلاعات ویدئویی از مریخ تا زمین به كمك دیگر ابزارها و امكانات موجود گاهی تا بیش از ۱۰ دقیقه به طول خواهد انجامید.
از آنجایی كه بشر امروزی در تلاش است تا قدم فراتر از محدوده قوانین حاكم بر این دنیای خاكی گذاشته و از بسیاری از اسرار نهفته در فضا پرده بردارد به نظر می رسد كه روبونات ها به عنوان نخستین ربات های فضانورد، بتوانند نقش بسیار مهمی در پیشرفت های آتی سازمان فضایی داشته باشند. ناسا قصد دارد پس از ارسال R۲ به ایستگاه فضایی بین المللی، در مراحل بعدی قابلیت های جدیدی را برای روبونات در نظر بگیرد تا به كمك آنها بتواند در خارج از ایستگاه فضایی نیز قرار داشته باشند.
با توجه به آنچه گفته شد پیش بینی می شد كه آینده فضانوردی بیش از این كه مدیون تلاش های فضانوردان باشد، مدیون تلاش ها و زحمات افرادی باشد كه در طراحی و ساخت ربات های فضانورد به عنوان نسل جدید فضانوردان، سهمی را بر دوش می كشند.
فرانك فراهانی جم
