جدول تناوبی عناصر

تذكير بمساهمة فاتح الموضوع :

واژه نامه

سري اكتينيدها Actinide Series

تمام عناصر خاكي كمياب مشابه با اكتينيم با اعداد اتمي 89 (خود اكتينيم) تا 103.

فلز قليايي خاكي Alkaline-Earth Metal

فلزات گروه II كه همگي دو ظرفيتي بوده و در واكنش با آب هيدروكسيدهاي بازي به وجود مي آورند.

فلز قليايي Alkali Metal

فلزات گروه I كه همگي يك ظرفيتي بوده و در واكنش با آب هيدروكسيدهاي بازي به وجود مي آورند.

آلوتروپ Allotrope

شكل هاي گوناگون فيزيكي يك عنصر، همچون ازن و اكسيژن يا الماس و گرافيت.

آلياژ Alloy

عناصر فلزي كه به صورت فيزيكي با هم تركيب شده باشند، نه به صورت شيميايي.

پرتوزايي آلفا، بتا و گاما Alpha,Beta and Gamma Radiation

سه نوع پرتوزايي كه از هسته اتم هاي راديواكتيو ساطع مي شود.

بي شكل Amorphous

فاقد شكل يا ساختار بلورين قابل تشخيص.

توليد مصنوعي Synthesis

توليد ماده اي به دست دانشمندان تحت شرايط آزمايشگاهي.

الكتروليز Electrolysis

استخراج عنصر از تركيب با استفاده از جريان الكتريسيته. از الكتروليز براي به دست آوردن عناصر يا پوشش دادن (آب كاري كردن) مواد با عنصري خاص استفاده مي شود.

الكترون Electron

بخشي از اتم كه در لايه هاي پيرامون هسته وجود دارد. جرم آن 2000 بار كمتر از جرم پروتون و نوترون است. داراي بار منفي مي باشد كه اين بار منفي بار مثبت پروتون را خنثي مي كند.



الكترونگاتيو/ الكتروپوزيتيو Electronegative/Electropositive

اين خاصيت كه آيا عنصري زودتر يا ديرتر از هيدروژن الكترون از دست مي دهد و آيا عناصر يا تركيبات ديگر را اكسيد مي كند يا كاهش مي دهد تعيين كننده الكترونگاتيو يا الكتروپوزيتيو بودن آن عنصر است.

لايه الكتروني Electron Shell

الكترون ها با سرعت بالا در لايه هايي دور هسته اتم گردش مي كنند. تعداد لايه ها به تعداد الكترون‌هاي اتم بستگي دارد. لايه ها بسته به فاصله شان از هسته، تعداد الكترون هاي متفاوتي را در بر مي گيرند.

آب كاري Electroplating

پوشش دادن سطح جسمي با لايه نازكي از يك عنصر طي فرايند الكتروليز.

عنصر Element

ماده اي كه نمي توان آن را با روش هاي شيميايي به مواد ساده تري تجزيه كرد. هر عنصري اتم هاي دقيقاً يكساني را شامل مي شود.

تقطير جزء به جزء Fractional Distillation

جداسازي اجزاي يك ماده با حرارت دادن تا اينكه هر جزئي در دماي متفاوتي به جوش بيايد.

نقطه انجماد Fusing Point

وقتي مايعي سرد مي شود ذرات آن انرژي خود را از دست مي دهند تا به دمايي برسند كه در آن به شكل ثابتي در آيند. دمايي كه در آن مايعي به جامد تبديل مي شود نقطه انجماد نام دارد.

نيمه عمر Half Life

زمان مورد نياز براي فروپاشي نف اتم هاي يك عنصر راديواكتيو. طول نيمه عمر اتم هاي باقي مانده با نيمه عمر اتم هاي فروپاشي كرده برابر است.

هالوژن Halogen

عناصر گروه VII. هالوژن به معناي «نمك ساز» مي‌باشد، زيرا تمام هالوژن ها فوق العاده فعالند.

آب دار Hydrous

شامل مولكول هاي آب.

يون Ion

اتم هاي ناقص يك عنصر كه براي رسيدن به لايه آخر هشت الكتروني، تعدادي الكترون گرفته اند يا از دست داده اند. آن هايي كه الكترون از دست داده اند داراي بار مثبت و آن هايي كه الكترون گرفته اند داراي بار منفي مي باشند.

تبادل يوني Ion Exchange

جايگزيني يون ها (اتم ها)ي يك عنصر با عنصر ديگر در يك تركيب به منظور رسيدن به عنصر مورد نظر.

ايزوتوپ Isotope

صورتي از يك عنصر با عدد اتمي و خواص شيميايي يكسان، اما با جرم اتمي و خواص فيزيكي متفاوت، به خاطر تعداد نوترون هاي متفاوت در هسته.

سري لانتانيدها Lanthanide Series

تمام عناصر خاكي كمياب مشابه با عنصر لانتانيم با اعداد اتمي 57 (خود لانتانيم) تا 71 .

جرم اتمي Mass Number

مجموع نوترون ها و پروتون هاي هسته يك اتم.

نقطه ذوب Melting Point

زماني كه جامدي را حرارت مي دهيم ذرات آن داراي انرژي مي شوند تا اينكه از حالت ثابت خود رها شوند. نقطه ذوب يعني دمايي كه جامدي ذوب شده و به مايع تبديل مي شود.

فلز Metal

عنصري كه گرما و جريان الكتريسيته را به خوبي منتقل مي كند. يك فلز مي تواند به صورت فيزيكي با فلزات ديگر تركيب شده و آلياژهايي را شكل دهد.

شبه فلز Metalloid

عنصري كه خواص آن هم به فلزات شباهت دارد هم به نافلزات.





سختي مو Mohs Scale

از نام فريدريش مو (1879-1806) گستره سختي در كاني ها از سخت ترين آن ها (الماس) با درجه 10 تا نرم ترين آن ها (تالك[1]) با درجه 1. هر كاني مي تواند كاني هاي با درجه پايين تر را خراش دهد.

مولكول Molecule

مي‌توان پيوندهايي را بين اتم هاي يك عنصر يا اتم هاي عناصر گوناگون شكل داد، اتم هايي كه به اين صورت به يكديگر متصل مي شوند مولكول نام دارند. مثلاً كوچك ترين ذره آب مولكولي است شامل دو اتم هيدروژن و يك اتم اكسيژن.

فلز آزاد Native or Free Metal

هر عنصر فلزي كه در حالت خالص در طبيعت يافت شود.

نوترون Neutron

ذره بدون باري كه در هسته اتم هاي تمام عناصر وجود دارد.

جاذب نوترون Neutron Absorber

ماده اي كه نوترون هاي آزاد شده طي واكنش هاي هسته اي را جذب مي كند.

گازهاي نجيب Noble Gases

عناصر گازي گروه O، زماني تصور مي شد كاملاً بي اثرند. اما امروزه مشخص شده كه با برخي هالوژن‌ها واكنش مي دهند.

نافلز Non-Metal

عنصري كه فاقد خواص فلزات باشد.

هسته Nucleus

مركز اتم كه از نوترون ها و پروتون ها تشكيل شده است. هسته بخش كوچكي از كل اتم را اشغال كرده است. از آنجا كه پروتون ها داراي بار مثبت و نوترون هاي خنثي هستند، بار كلي هسته مثبت مي باشد.

كاني Ore

سنگ معدني كه يك عنصر مورد نظر در آن يافت مي شود.

اكسيد شدن Oxidation

هرگاه ماده اي در يك واكنش اكسيژن بگيرد با هيدروژن از دست بدهد مي گوييم اكسيد شده است.

شتاب دهنده ذرات Particle Accelerator

وسيله اي كه براي شتاب بخشيدن به حركت ذرات اتمي طراحي شده تا از اين راه بمباران ذره اي را ممكن سازد.

زنگار Patina

لايه اي سطحي كه معمولاً از اكسيدها و تركيب هاي بازي ديگر تشكيل مي شود.

پروتون Proton

پروتون ها در هسته اتمي تمام عناصر قرار دارند و داراي بار مثبت مي باشند. تعداد پروتون هاي هسته يك اتم، عدد اتمي آن عنصر محسوب مي شود.

راديواكتيو Radioactive

ماده اي كه قادر به گسيل پرتوزايي آلفا، بتا يا گاما از هسته اتم هايش باشد.

فروپاشي راديواكتيو Radioactive Decay

فرايندي كه در آن يك عنصر راديواكتيو به عنصر ديگري تبديل مي شود.

جرم اتمي نسبي Relative Atimic Mass

جرم اتمي يك عنصر از راه مقايسه با جرم اتمي كربن كه 12 مي باشد و به عنوان «معيار» انتخاب شده محاسبه مي شود. كربن 12 بار از هيدروژن سنگين تر است، پس جرم اتمي نسبي هيدروژن 1 مي باشد، اكسيژن 16 بار سنگين تر از هيدروژن است و جرم اتمي نسبي آن 16 مي باشد.

عنصر خاكي كمياب Rare- Earth Element

عناصر متعلق به سري لانتانيدها يا اكتينيدها كه در طبيعت به مقادير ناچيز يافت مي شوند.

طيف نمايي Spectroscopy

شناسايي يك عنصر با سنجش توزيع و شدت نوارهاي رنگي موجود در طيف هاي آن.

ذره زير اتمي Subatomic Particle

ذره اي كه كوچك تر از اتم باشد مانند پروتون ها و نوترون ها.

تصعيد Sublimation

فرايندي كه در آن يك جامد با حرارت دادن به گاز تبديل مي شود. بدون آنكه ابتدا ذوب و به مايع تبديل شود.

عنصر واسطه Transition Element

عنصر فلزي كه لايه هاي الكتروني دروني آن كامل نشده باشد. نتيجه ظرفيت هاي متغير چنين عنصري در تركيب با عناصر ديگر است.

عناصر فرا اورانيم Transuranic Elements

عناصري كه عدد اتمي آن ها از اورانيم بيشتر باشد.

ظرفيت Valency

تعداد الكترون هاي لايه آخر (لايه ظرفيت) اتم تعيين كننده ظرفيت عنصر مي باشد. توانايي يك عنصر براي تركيب شدن با اتم هاي هيدروژن اين اتم ها فقط يك الكترون دارند. برخي عناصر فاقد ظرفيتند، در حالي كه برخي ديگر ظرفيت هاي متغيري دارند.

ید

I يد

ريشه آن كلمه يوناني iodes به معناي قهوه‌اي سوخته، كه معمولاً با ion به معناي بنفش اشتباه مي‌شودف اين موضوع به خاطر اشتباه گرفتن اين عنصر با تركيبات آن پيش مي آيد.

نشانه شيميايي: I

عدد اتمي: 53

جرم اتمي نسبي : 9/126

ظرفيت : 7، 5 ، 3 ، 1

گروه : VII دوره : 5

چگالي نسبي: 93/4


نقطه ذوب: (F °3/236) C °5/113

نقطه جوش: (F °9/363) C ° 4/184، بخشي از آن تصعيد مي‌شود.

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها I127 است، همچنين‌ايزوتوپ راديواكتيو I131 (نيمه عمر 8 روز)

آلوتروپ ها : ناشناخته

يد را مايعي به رنگ سياه مايل به آبي يا عنصري متبلور توصيف مي‌كنند. در واقع اين عنصر با حرارت دادن از حالت بلورين به مايع تبديل مي‌شود و به دليل تصعيد نسبي، گاز بنفش رنگي از آن متصاعد مي‌شود. همچون ديگر اعضاي گروه هالوژن‌ها، استنشاق بخارهاي آن نامطبوع است، اين بخارها بويي مانند بوي گاز كلر دارند. در طبيعت به صورت عنصر خالص يافت نمي‌شود، زيرا با عناصر ديگر واكنش مي‌دهد و تركيباتي را به وجود مي آورد و اين در حالي است كه در گروه هالوژن‌ها درجه فعال بودن آن از بقيه كمتر است. از آب دريا يا آب نمك به صورت نمك‌هاي آن كه يديد يا در حالت كلي تر هاليد خوانده مي‌شوند جدا مي‌شود. اين عنصر در سال 1811 توسط شيمي داني فرانسوي به نام برنارد كورتوا (1838-1777) كشف شد، ديري نپائيد كه دو دانشمند ديگر نيز به نام هاي چارلز دزورم (1841-1777) و نيكلاس كلمن (1841-1779) در سال 1813 به اين عنصر دست يافتند.

يد عنصري ضروري براي سلامت بدن است، زيرا از مواد تشكيل دهنده هورمون تيروكسين است كه در درست كار كردن غده تيروئيد نقش اساسي دارد. گرچه فقط مقدار اندكي از اين عنصر مورد نياز غده تيروئيد است. نبود همين مقدار اندك منجر به كمبود يد يا مرض گواتر مي‌گردد.

يدوفورم بلوري مايل به زرد است كه از حرارت دادن يد با الكل به دست مي‌آيد و ماده‌اي ضدعفوني كننده مي‌باشد. در حالت محلول به رنگ قهوه‌اي سوخته است كه نام عنصر هم از اين رنگ گرفته شده، نمك يديد نقره حساس به نور بوده و در عكاسي استفاده مي‌شود. يد داراي يك ايزوتوپ راديواكتيو خطرناك مي‌باشد: I131، I131 فراورده اي از شكافت هسته‌اي است كه مي‌تواند به غده تيروئيد راه پيدا كرده و با اينكه نيمه عمر آن از هشت روز تجاوز نمي‌كند صدمات جبران ناپذيري براي بدن به بار آورد.

ایندیم

In اينديم

از نام رنگ نيلي (indigo) براي اشاره به رنگ طيفي آن

نشانه شيميايي: In

عدد اتمي: 49

جرم اتمي نسبي : 82/114

ظرفيت : 3

نوع عنصر: فلز

گروه : III دوره : 5


چگالي نسبي: 31/7

نقطه ذوب: (F °9/313) C °6/156

نقطه جوش: (F °3776) C ° 2080

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها In115 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

اينديم يك فلز سفيد- نقره‌اي رنگ كمياب است. عمدتاً به مقادير كم از كاني‌هاي روس اتخراج مي‌شود. فلزي نرم، چكش خوار و در عين حال مقاوم در برابر ساييدگي است. اين خواص آن را روكش مناسيي مي‌سازد براي قطعاتي كه از مواد ديگر ساخته شده‌اند. همچنين در آلياژهاي با نقطه ذوب پايين براي كاربردهاي تخصصي و نيز در صنعت آينه سازي براي به وجود آوردن سطح آينه‌اي بسيار عالي به كار مي‌رود. گاهي در وسايل نيمه رسانا براي ميكروالكترونيك ها و نيز به عنوان ماده‌اي تركننده براي شيشه فرديناندريش (1882-1799) و هيئرونوموس ريشتر (1898-1824) كشف شد. آن ها اين عنصر را از طريق طيف نمايي به كمك دو خط نيلي نزديك به هم كه نام عنصر هم از آن ها گرفته شده شناسايي كردند.

هیدرژن

H هيدروژن

از واژه فرانسوي hydrogen به معناي «آبزا»، زيرا آب محصول سوختن آن با اكسيژن است.

نشانه شيميايي: H

عدد اتمي: 1

جرم اتمي نسبي : 00797/1

ظرفيت : 1

نوع عنصر: گاز، نافلز

گروه : I دوره : 1


چگالي نسبي: 0899/0

نقطه ذوب: (F °2/434-) C °1/259-

نقطه جوش: (F °2/423-) C ° 9/252

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها H1 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ندارد

هيدروژن فراوان ترين عنصر در جهان است. بيش از سه چهارم كل مواد را تشكيل مي‌دهد. در سال 1766 توسط دانشمند انگليسي، هنري كاونديش (1810-1731)، كشف شد. وي ابتدا نام اين عنصر گازي را «هواي آتش زا» گذارد. اما سرانجام نام هيدروژن براي آن انتخاب شد كه به قدرت اين عنصر براي توليد آب پس از سوختن با اكسيژن اشاره مي كند. كاونديش در سال 1781 نشان داد كه آب يك تركيب است.

گرچه هيدروژن روي زمين به صورت گاز يافت مي شود، مگر آنكه بخشي از يك تركيب باشد، اما در جاهاي ديگر جهان به خاطر دماي پايين و فشار گرانشي بالا به صورت جامد و مايع وجود دارد.

در گذشته در كشتي هاي هوايي و بالون ها استفاده مي‌شد، اما ماهيت آتش زا بودن آن وجهه بدي برايش به وجود آورد و به اين خاطر جايش را به گازهاي نجيب كه خيلي بي خطرترند داد. اما در جاهايي كه گرما و انرژي مورد نياز بوده به خوبي ارزش خود را ثابت كرده است. براي توليد شعله هاي جوشكاري و نيز به عنوان سوختي براي به جلو راندن و در مدار قراردادن موشك ها به كار مي‌رود. بمب هيدروژني بر پايه اصل جاري در خورشيد و ديگر ستارگان كار مي كند. آزادسازي انرژي گرما هسته‌اي از شكافت هسته‌اي هيدروژن براي تبديل به هسته‌هاي هليم و رها كردن ذرات زير اتمي باقي مانده به صورت گرما، نور و تابش ناشي مي‌شود.

دوتريم و تريتيم ايزوتوپ هاي هيدروژن هستند. دوتريم ايزوتوپ پايدارتري با جرمي تقريباً دو برابر جرم هيدروژن معمولي مي‌باشد، ترتيم ايزوتوپي راديواكتيو با جرمي سه برابر جرم هيدروژن معمولي مي‌باشد. هيدروژن در ساختار بسياري از تركيبات آلي يافت مي شود، پس وجود آن همراه با آب براي ادامه بقا روي زمين ضروري است.

هولمیم

Ho هولميم

از Holmia نام لاتين شهر استكهلم

نشانه شيميايي: Ho

عدد اتمي: 67

جرم اتمي نسبي : 93/164

ظرفيت : 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 803/8

نقطه ذوب: (F °2680) C °1470

نقطه جوش: (F °4930) C ° 2720

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Ho165 است.

آلوتروپ ها : ناشناخته

هولميم از عناصر خاكي كمياب سري لانتانيدها است كه بيشتر در كاني‌هاي گادولينيت و منازيت كه عناصر بسيار ديگري را نيز شامل مي‌شوند يافت مي‌شود. وجود آن در منازيت نخست از طريق طيف نمايي در سال 1878 توسط شيمي دانان سوئيسي، جكس لوئيس سره و مارك فونتن شناسايي شد، اگرچه شيمي‌دان سوئدي، پرتئودور كلوه نيز در سال 1879 آن را شناسايي و به نام استكهلم نام گذاري كرد. هولميم كاربرد تجاري زيادي ندارد، اما تركيبات آن به خاطر خواص مغناطيسي بالا كابردهاي تخصصي در الكترونيك و صنايع مهندسي يافته‌اند. خواص اكثر لانتانيدها بسيار شبيه يكديگر است، پس از لحاظ اقتصادي كار معقولانه اين است كه از آن هايي كه فراوان‌ترند و هزينه كمتري براي به دست آوردنشان لازم است استفاده شود، به استثناي كاربرد آن ها در جاهايي كه به خواص اتمي دقيق نياز است.

هلیم

He هليم

از واژه لاتين helio به معناي «از خورشيد»

نشانه شيميايي: He

عدد اتمي: 2

جرم اتمي نسبي : 00226/4

ظرفيت : 0

نوع عنصر: گاز، نافلز

گروه : O دوره : 1


چگالي نسبي: 178/0

نقطه ذوب: (F °458-) C °2/272-

نقطه جوش: (F °02/452-) C ° 9/268-

ايزوتوپ ها : تنها He4

آلوتروپ ها : ندارد

هليم عنصر نافلز و گازي شكلي است كه در گروه گازهاي نجيب جاي گرفته، يعني علاوه بر اينكه بي‌بو است و با چشم غيرمسلح غيرقابل مشاهده، بي‌اثر يا غيرفعال نيز مي باشد. در سال 1868 به دنبال اختراع طيف نمايي كه وجود هليم را در خورشيد نشان مي داد سه دانشمند به صورت جداگانه آن را كشف كردند. اين دانشمندان فيزيك دان فرانسوي جولز جانسن (1907-1824)، ستاره شناس انگليسي نورمن لوكير (1920-1836) و شيمي‌دان انگليسي ادوارد فرنكلند (1899-1825) بودند. در سال 1895 شيمي‌دان سوئدي، پركلوه (1905-18409 نشان داد كه هليم را كه درصد حجمي آن در هوا 0005/0 است به صورت خالص به دست آورد.

هليم دومين عنصر فراوان جهان مي‌باشد. اين عنصر از ضايعات فرايند شكافت هسته‌اي در ستاره‌ها است كه طي آن هيدروژن به هليم و انرژي تبديل مي‌شود. همچنين داراي پايين ترين نقطه جوش و ذوب در بين تمام عناصر مي‌باشد. اين عنصر استفاده‌هايي براي بشر دارد. به اين دليل كه بعد از هيدروژن سبك‌ترين عنصر است، براي پركردن كشتي هاي هوايي و بالون هاي هواشناسي يا تفريحي استفاده مي‌شود. براي توليد «هواي مصنوعي» با اكسيژن تركيب مي‌شود و در اختيار غواصان آب هاي عميق قرار مي‌گيرد. از بي اثر بودن آن در صنايعي كه از اكسايش بايد دوري شود، همچون جوشكاري و فرايندهاي فلز شناختي، استفاده مي شود. هليم مايع به خاطر اينكه بين تمام مايعات شناخته شده كمترين نقطه جوش را دارد، در بررسي و تحقيق روي خواص مواد در دماهاي بسيار پايين به كار مي رود.

هانیم

Hs هانيم

از نام ايالت Hess در آلمان كه به لاتين Hassias مي شود.

نشانه شيميايي: Hs

عدد اتمي: 108

جرم اتمي نسبي : 269

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتينيدها

گروه : واسطه دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها :Hs265 (نيمه عمر 8/1 هزارم ثانيه)

آلوتروپ ها : ناشناخته

هانيم يكي از عناصر خاكي كمياب فرا اورانيم از سري اكتينيدها است. در سال 1984 توسط گروهي دانشمند آلماني به سرپرستي پيتر آرم بروستر و گوترفريت مونسنبر كشف شد و در ابتدا به خاطر عدد اتمي‌اش نام «آننيلوكتيم» براي آن انتخاب شد. هانيم به صورت مصنوعي از بمباران يك ايزوتوپ سرب با هسته‌هاي ايزوتوپي از آهن در يك شتاب دهنده ذرات ساخته شد. نيمه عمر ايزوتوپ آن، Hs265 ، تنها 8/1 هزارم ثانيه است. از آنجا كه تا حال فقط تعداد معدودي از اتم هاي هانيم، آن هم براي اين زمان بسيار اندك، توليد شده‌اند هيچ گونه كاربرد عملي ندارد، جز اينكه نشان بدهد چنين عنصري وجود دارد.

هافنیم

Hf هافنيم

از نام شهر كوپنهاك كه در زبان لاتين به آن Hafnia گفته مي‌شود.

نشانه شيميايي: Hf

عدد اتمي: 72

جرم اتمي نسبي : 49/178

ظرفيت : 4

نوع عنصر: واسطه

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 31/13

نقطه ذوب: (F °4041) C °2227

نقطه جوش: (F °8316) C ° 4602

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Hf180 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

هافنيم در سال 1923 توسط ديرك كوستر و جرج ون هوزي (1966-1885) كشف شد، يك عنصر واسطه با ظاهر نقره‌اي درخشان است. خواص اين عنصر بسيار شبيه خواص زيركونيم است و از اين رو در كاني‌هاي زيركونيم نظير زيركن يافت مي شود.

هافنيم به عنوان يك جاذب نوترون خوب شناخته شده است و به اين دليل در ميله هاي كنترل در رآكتورهاي هسته‌اي به عنوان كند كننده به كار مي‌رود. در توليد افروزه‌هاي لامپ‌ها نيز كاربرد دارد. عناصر واسطه، كه هافنيم نيز يكي از آن ها است، داراي اتم هايي با لايه‌هاي داخلي پر نشده هستند. اين عناصر معمولاً ظرفيت‌هاي متفاوتي دارند و به اين دليل قدرت تركيبي آن ها با عناصر ديگر متغير است و در واكنش هاي شيميايي چندان قابل اطمينان نيستند.

طلا

Au طلا

نام قديم انگليسي براي عنصر طلا (gold)

نشانه شيميايي: Ge

عدد اتمي: 32

جرم اتمي نسبي : 59/72

ظرفيت : 4

نوع عنصر: شبه فلز

گروه : IV دوره : 4


چگالي نسبي: 3/19

نقطه ذوب: (F °1945) C °1062

نقطه جوش: (F °5072) C ° 2800

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Au197 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بشر از دوران باستان با طلا آشنايي داشته است. يك عنصر واسطه درخشان به رنگ زرد است كه در حالت خاص يا آزاد در طبيعت وجود دارد. گاهي به صورت تكه هاي درشت يافت مي شود، اما معمولاً به صورت رگه هايي در كاني هايي نظير كوارتز يافت مي شود. ذرات ريز طلا كه از خاكشويي رودها به دست مي آيند با فرسايش توسط آب از جايي به جاي ديگر منتقل و ته نشين شده‌اند. اين عنصر به اين خاطر كه از تكه كاني‌هاي دور و برش سنگين تر است يك جا جمع مي شود. طلا حل نمي شود و واكنش شيميايي از خود نشان نمي‌دهد. از آنجا كه نرم و چكش خوار است مي توان به راحتي روي آن كار كرد، اما در حالت خالص داراي استحكام نسبتاً كمي است. به همين خاطر «طلا»ي توليدي آلياژي است كه عناصر ديگري از جمله نقره و مس را هم در بر مي گيرد. عيار، نسبت طلا را در يك آلياژ مشخص مي‌كند. (طلاي 24 عيار، طلاي خالص است.)

علاوه بر اينكه از طلا براي ساختن جواهرآلات استفاده مي‌شود، از زمان‌هاي دور به خاطر كمياب، زيبا و مقاوم بودنش به عنوان پول رايج بين المللي استفاده شده است. مي توان آن را با چكش كاري به صورت ورقه‌هاي فوق العاده نازك درآورد و براي تزئين اشيايي چون قاب عكس و مجسمه استفاده كرد. در صنعت كاربردهاي گوناگون مهمي دارد. از ورقه هاي بسيار نازك آن به ضخامت كلوئيدي براي رنگ زدن شيشه ها استفاده مي شود. در الكترونيك، جاهايي كه كنتاكت هاي بدون خورندگي ضروري است نيز استفاده مي‌گردد. در پزشكي براي ساختن دندان به كار مي‌رود، در حالي كه ايزوتوپ Au198 به دليل اينكه نيمه عمر نسبتاً بي خطر 7/2 روزه دارد براي پرتو درماني استفاده مي شود.

ژرمانیم

Ge ژرمانيم

از نام كشور آلمان (Germany)

نشانه شيميايي: Ge

عدد اتمي: 32

جرم اتمي نسبي : 59/72

ظرفيت : 4

نوع عنصر: شبه فلز

گروه : IV دوره : 4


چگالي نسبي: 35/5

نقطه ذوب: (F °1719) C °937

نقطه جوش: (F °5126) C ° 283

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Ge74 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

ژرمانيم نيز ار عناصري است كه دميتري مندليف در سال 1869 وجود آن را پيش بيني كرده بود. سرانجام شيمي دان آلماني كلمنس وينكلر (1904-1838) در سال 1886 آن را كشف كرد و نام كشورش را بر آن نهاد. ژرمانيم شبه فلزي است با ظاهري بلورين و شكننده و رنگ سفيد- خاكستري. اصطلاح شبه فلز يا نيمه فلز براي عناصري به كار مي‌رود كه برخي، اما نه همه خواص فلزات را از خود نشان مي‌دهند. پس جايگاه آن ها در جدول تناوبي بين فلزها و نافلزها است. ژرمانيم در گروه سيليسيم جاي گرفته و داراي خواصي است كه در توليد وسايل نيمه رسانا همچون مقاومت هاي ميكروالكترونيك و يكسو كننده ها بسيار ارزشمندند. مي توان آن را به صورت محصول جانبي تصفيه برخي كاني هاي روي و محصولي از سوختن برخي زغال سنگ ها به دست آورد.

گالیم

Ga گاليم

از واژه‌اي لاتين به معناي خروس، در زبان فرانسه coq نيز معني خروس مي‌دهد كه در نام كاشف آن Lecoq به چشم مي‌خورد.

نشانه شيميايي: Ga

عدد اتمي: 31

جرم اتمي نسبي : 72/69

ظرفيت : 2 و 3

نوع عنصر: فلز

گروه : III دوره : 4


چگالي نسبي: 9/5

نقطه ذوب: (F °60/85) C °78/29

نقطه جوش: (F °4357) C ° 2403

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Ga69 مي‌باشد. آلوتروپ ها : ناشناخته

گاليم عنصري فلزي با دماي ذوب بسيار پايين است، دماي ذوب آن كمي از دماي اتاق بيشتر اما از دماي بدن كمتر است، يعني اگر آن را در دست بگيريم ذوب مي‌شود. خاكستري رنگ و جلادار است. دميتري مندليف، شيمي دان روس، براي پر كردن خانه خالي جدول تناوبي تازه ابداع شده‌اش، وجود اين عنصر را در سال 1869 پيش بيني كرده بود. همان طور كه انتظار مي‌رفت اين عنصر بالاخره با استفاده از روش طيف نمايي توسط شيمي‌دان فرانسوي، پائول لوكوك دوبواسبودران، در سال 1875 كشف شد. منابع اصلي آن كاني آلومينيم يعني بوكسيت و كاني‌هاي مختلف روي مي باشند. به شكل بلورهاي آرسنيدگاليم به عنوان ماده‌اي نيمه رسانا براي ميكروالكترونيك‌ها به كار مي‌رود، زيرا خيلي بهتر از سيليسيم الكترون‌ها را منتقل مي‌كند. در برخي ليزرها و دماسنج‌ها نيز كاربرد دارد.

گادولینیم

Gd گادولينيم

از نام كاني شناس سوئيسي، يوهان گادولين (1853-1760)

نشانه شيميايي: Gd

عدد اتمي: 64

جرم اتمي نسبي : 25/157

ظرفيت : 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 898/7

نقطه ذوب: (F °2392) C °1311

نقطه جوش: (F °5851) C ° 3233

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Gd158 مي‌باشد. آلوتروپ ها : ناشناخته

گادولينيم يك فلز خاكي كمياب از سري لانتانيدها مي باشد. عنصر واسطه سفيد- نقره‌اي رنگي است كه در طبيعت به مقادير كم، آن هم به صورت اكسيد در كاني‌هايي نظير گادولينيت، بستنازيت و مونازيت يافت مي‌شود. محصولي از شكافت هسته‌اي نيز مي باشد. نخستين بار در سال 1880 توسط شيمي دان سوئيسي،ان دو مارينياك (1894-1817) از اكسيد خود جدا شد، پائول دوبواسبودران، شيمي دان فرانسوي در سال 1886 دوباره به اين كار دست زد. اگرچه اين عنصر به نام كاني شناس سوئيسي «گادولين» نام گذاري شده، گاهي كشف آن را به پائول دوبواسبودران نسبت مي‌دهند. گادولينيم در برخي قطعات الكتريكي و آلياژهايي كه براي تحمل دماي بسيار بالا طراحي شده اند به كار مي‌رود. در ضمن جاذب نوترون بسيار خوبي است و به اين خاطر ماده مهمي در رآكتورهاي هسته‌اي محسوب مي‌شود.

فرانسیم

Fr فرانسيم

از نام كشور فرانسه

نشانه شيميايي: Fr

عدد اتمي: 87

جرم اتمي نسبي : 223

ظرفيت : 1

نوع عنصر: فلز ، قليايي

گروه : I دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Fr223 مي‌باشد، 21 ايزوتوپ آن شناخته

آلوتروپ ها : ناشناخته

فرانسيم به گروه فلزهاي قليايي تعليق دارد و به رنگ سفيد- نقره اي مي‌باشد. در طبيعت به صورت محصول فروپاشي اكتينيم، البته در مقادير بسيار اندك، يافت مي‌شود. در سال 1939 توسط شيمي دان فرانسوي، مارگيت پري (1975-1909)، كشف شد، وي به افتخار كشورش نام اين عنصر را فرانسيم نهاد. پايدارترين ايزوتوپ آن Fr223 با نيمه عمر 21 دقيقه مي‌باشد كه اين زمان كوتاه مطالعه آن را قبل از فروپاشي دشوار مي سازد. تمامي فلزهاي قليايي داراي چگالي پايين هستند، نرمند و نقطه جوش آن‌ها پايين است. فلزهاي قليايي عناصر فعالي هستند و به همين خاطر فقط به صورت تركيب در طبيعت يافت مي‌شوند، گرچه فرانسيم فقط به صورت يك عنر گذرا در زنجيره فروپاشي راديواكتيو وجود دارد: اكتينيم، فرانسيم، استاتين.

فلویور

F فلوئور

از واژه اي لاتين به معناي «جاري شدن»

نشانه شيميايي: F

عدد اتمي: 9

جرم اتمي نسبي : 9984/18

ظرفيت : 1

نوع عنصر: گاز، نافلز

گروه : VII دوره : 2


چگالي نسبي: 223-

نقطه ذوب: (F °3/363-) C °6/219-

نقطه جوش: (F °6/306-) C ° 1/188-

ايزوتوپ ها : ندارد ، فقط F19

آلوتروپ ها : ندارد

فلوئور عنصري گازي شكل، به رنگ زرد كم رنگ و داراي بويي زننده است. عنصري از گروه هالوژن‌ها است و در حالت خالص ماده‌اي سمي محسوب مي‌شود. در سال 1771 توسط شيمي‌دان سوئدي، كارل ويليام شئل، كشف شد، اما تا سال 1886 جداسازي نشده بود تا اينكه شيمي دان فرانسوي فرديناند مواسان (1907-1852) موفق به اين كار شد. گازي فوق العاده فعال مي‌باشد كه تقريباً با همه عناصر ديگر تركيب مي‌دهد و نسبت به بسياري از تركيبات موجود خاصيت خورندگي نشان مي‌دهد. در كاني‌هايي از جمله فلوئوريت و كريوليت يافت مي‌شود و چون داراي بيشترين الكترونگاتيوي است مي‌توان به راحتي با الكتروليز آن را به دست آورد.

فلورايدها نمك هاي فلوئور مي باشند كه به منظور جلوگيري از پوسيدگي دندان به ذخائر اب و خمير دندان ها افزوده مي‌شوند. فلوئور زدن به آب بسيار مفيد است زيرا باعث شكل گيري تركيب هاي فلوئور در لايه‌هاي خارجي دندان ها مي‌گردد و اين لايه ها در برابر اسيد توليد شده توسط باكتري هاي دهان مقاوم هستند.

فلوئوريت يا فلوسپار كاني هاي شيشه اي و نيمه قيمتي فلوئوريد كلسيم هستند كه در رنگ هايي از جمله آبي، بنفش، سبز و زرد يافت مي‌شوند. فلوئوريد كلسيم علاوه بر مصارف تزئيني، به عنوان گدازآور- ماده اي كه با اكسيد يك فلز تركيب مي‌شود و به ذوب كمك مي‌كند- در توليد فولاد و سراميك استفاده مي شود. تركيبات فلوئور در توليد برخي پلاستيك ها از جمله PTFE يا تفلون كه ماده‌اي نچسب و با اصطكاك پايين است به كار مي روند. مايعاتي كه براي تبادل گرما در يخچال‌ها به كار مي‌روند نيز اغلب حاوي فلوئور هستند. اين مايعات با نام CFC يا كلروفلوئورو كربن شناخته شده‌اند. CFC براي محيط مضر است، زيرا باعث بزرگ تر شدن حفره لايه ازن مي شود؛ لايه ازن زمين را در برابر پرتوهاي مضر فرابنفش محافظت مي‌كند. توقف تدريجي استفاده از CFCها به صورت هدفي جهاني درآمده، اما قبل از آن بايد به دنبال يك جانشين مناسب براي آن ها بود.

فرمیم

Fm فرميم

از نام فيزيك داني به نام انريكو فرمي (1954-1901)

نشانه شيميايي: Fm

عدد اتمي: 100

جرم اتمي نسبي : 257

ظرفيت : 2 و 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتينيدها

گروه : واسطه دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن ها Fm257 (نيمه عمر 80 روز) مي‌باشد، 10 ايزوتوپ آن شناخته شده‌اند.

آلوتروپ ها : ناشناخته

فرميم نيز دقيقاً همچون انشتينيم ابتدا در سال 1952 به صورت محصول فروپاشي اورانيم در زباله هاي هسته اي راديواكتيو اولين بمب هيدروژني بزرگ- واكنش هسته اي گرمايي- شناسايي و سپس كشف شد. از آن جهت كه تا حال فقط به مقادير جزئي توليد شده هيچ كاربردي ندارد و به همين دليل چيزي درباره شكل ظاهري آن نمي‌دانيم و از خواص آن نيز فقط اطلاعات اندكي در دست مي‌باشد. گروهي كه سرپرستي آن را گلن سيبورگ و آلبرت گيورسو در دانشگاه كاليفرنيا، بركلي، برعهده داشتند، كشف اين عنصر را تأييد نمودند. انريكو فرمي كه اين عنصر را به نام وي نام گذاري كردند، فيزيك داني آمريكايي، اما زاده ايتاليا بود كه پدر فيزيك هسته‌اي محسوب مي‌شود. وي در سال 1942 نخستين رآكتور هسته‌اي را ساخت، به اولين واكنش زنجيره‌اي خود به خود اورانيم دست يافت و روي ساخت و پيشبرد بمب اتمي كار كرد.

اروپیم

Eu اروپيم

از نام قاره اروپا

نشانه شيميايي: Eu

عدد اتمي: 63

جرم اتمي نسبي : 96/151

ظرفيت : 2 و 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 25/5

نقطه ذوب: (F °1512) C °822

نقطه جوش: (F °2907) C ° 1597

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Eu153 مي‌باشد. آلوتروپ ها : ناشناخته

اروپيم بين سال هاي 1896 و 1901 كشف شد و اكتشاف آن به اوگن دماركي (1903-1825) منسوب گرديد، گرچه اكسيد آن در سال 1889 توسط ويليام كروكس (1919-1832) شناسايي شده بود. در واقع تنها موفقيتي كه دماركي به دست آورد استخراج نمونه ناخالص اروپيم از ماده‌اي با درصد فراوان از عنصر ساماريم بود. در اواخر قرن بيستم بود كه نمونه هاي خالص اروپيم به دست آمد. اين عنصر به رنگ سفيد- نقره اي مي باشد و اگر دما به بين (F °35-302) C °180-150 برسد در هوا آتش مي‌گيرد. در بين لانتانيدها از همه فعال تر بوده و بلافاصله در هوا اكسيد مي شود. در آلياژهاي گوناگون و در پوشش لامپ تصوير تلويزيون‌هاي رنگي كاربرد دارد. ايزوتوپ‌هاي آن به عنوان جاذب نوترون در رآكتورهاي هسته‌اي به كار مي روند.

اربیم

Er اربيم

از «erb» در واژه ايتربي (Ytterby) كه نام شهري در سوئد است گرفته شده است. با ايتربيم و تربيم كه آن ها هم از ايتربي مشتق شده اند اشتباه نشود.

نشانه شيميايي: Er

عدد اتمي: 68

جرم اتمي نسبي : 26/167

ظرفيت : 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6

چگالي نسبي: 045/9


نقطه ذوب: (F °2772) C °1522

نقطه جوش: (F °5185) C ° 2863

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Er166 مي‌باشد، شش ايزوتوپ طبيعي و دوازده ايزوتوپ راديواكتيو آن شناسايي شده اند.

آلوتروپ ها : ناشناخته

اربيم يك عنصر خاكي كمياب از سري اكتينيدها مي‌باشد. اين عنصر به رنگ سفيد- نقره‌اي درخشان است. گرچه اغلب مقادير اندكي از ناخالصي را در برمي‌گيرد كه بر خواص آن اثر مي‌گذارند و رنگ آن را متمايل به خاكستري مي‌سازند. در حالت خالص نرم و چكش خوار است. نسبت به اينكه يك عنصر خاكي كمياب است نسبتاً پايدار بوده و به سرعت خاكي كمياب‌هاي ديگر اكسيد نمي شود. به صورت شش ايزوتوپ طبيعي يافت مي شود كه مي توان همه آن‌ها را از كاني‌هايشان نظير منازيت و بستنازيت جدا ساخت. 12 ايزوتوپ راديواكتيو نيز دارد.

هر 15 عنصر لانتانيد بسيار به يكديگر شبيهند و به همين دليل در جدول تناوبي در يك سري قرار گرفته‌اند. در واقع خواص آنها با زياد شدن عدد اتمي از 57 تا 71 فقط اندكي تغيير مي‌كند. در بين لانتانيدها فقط پرومتيم با عدد اتمي 61 به صورت طبيعي راديواكتيو است.

دانشمندان سوئدي، كارل موساندر (1858-1797) اربيم را در سال 1843 همراه با عنصر تربيم و ماده ديگري كه نامش را «ديديميم» نهاد كشف كرد، بعدها مشخص شد ديديميم تركيبي از عناصر نئوديميم و پرازئوديميم مي‌باشد. اربيم كاربردهاي فراواني دارد. در آلياژهاي بخصوصي براي اينكه عناصر ديگر از جمله واناديم را سخت تر و قابل استفاده تر سازد استفاده مي‌شود، اكسيد آن نيز به صورت پودر رنگ صورتي در شيشه و لعاب هاي شيشه‌اي به كار مي رود. در سال 1987 در دستگاه تقوين كننده ارسال اطلاعات از طريق كابل هاي فيبرنوري مورد استفاده قرار گرفت. ارسال اطلاعات از طريق كابل‌هاي فيبر نوري به وسيله يون هاي اربيم كه در افروزه هاي شيشه‌اي جمع شده اند صورت مي‌گيرد، اين يون ها با پرتو فروسرخ تحريك مي شوند و پالس هاي انرژي از خود گسيل مي‌دهند و به اين ترتيب پيام هاي نوري ارسال شده را تقويت مي كنند.

انشتینیم

Es انشتينيم

از نام آلبرت انشتين (1955-1879)

نشانه شيميايي: Es

عدد اتمي: 99

جرم اتمي نسبي : 254

ظرفيت : 2 و 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره : 7

چگالي نسبي: ناشناخته


نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Es254 (نيمه عمر 276 روز) مي‌باشد، ايزوتوپ ديگر آن Es253 (نيمه عمر 20 روز) مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

انشتينيم يكي از عناصر فرااورانيم است، به اين معنا كه عدد اتمي آن از عدد اتمي اورانيم كه 92 است بيشتر مي‌باشد. عنصر خاكي كمياب راديواكتيو از سري اكتنيدها است كه سه سال قبل از مرگ انشتين در سال 1952 كشف شد و نام وي روي اين عنصر نهاده شد. در اصل اين عنصر محصولي از فروپاشي اورانيم مي‌باشد كه در زباله هاي هسته‌اي راديواكتيو اولين بمب هيدروژني بزرگ- واكنش هسته‌اي گرمايي- به صورت ايزوتوپ Es253 با نيمه عمر 20 روز شناسايي شد. دانشمندان در آرگان، لس آلاموس و دانشگاه كاليفرنيا، بركلي، با ساختن ايزوتوپ Es254 اين عنصر را كشف كردند. انشتينيم تا به امروز به اندازه‌اي توليد نشده كه بتوان درباره شكل ظاهري يا كاربردهاي احتمالي آن چيزي فهميد.

دیسپروسیم

Dy ديسپروسيم

نشانه شيميايي: Dy

عدد اتمي: 66

جرم اتمي نسبي : 5/162

ظرفيت : 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 54/8

نقطه ذوب: (F °2568) C °1409

نقطه جوش: (F °4235) C ° 2335

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Dy164 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

ديسپروسيم به صورت يك ناخالصي در اكسيداربيم در سال 1886 توسط دانشمند فرانسوي، پائول لوكوك دو بواسبودران (1912-1838)، كشف شد. به صورت عنصري خالص جدا نشده بود تا اينكه در دهه 1950 با پيشرفت تكنيك‌هايي به نام تبادل يوني و احياي فلزنكاري جداسازي شد، نام عنصر نيز به خوبي بيانگر سخت به دست آمدن آن است. ديسپروسيم عنصري واسطه، فلزي و با جلاي سفيد- نقره‌اي است. در دماي اتاق نسبتاً پايدار است، اما در آب حل مي‌شود و مي توان آن را با چاقو بريد. كاني هايي كه حاوي ديسپروسيم مي‌باشند عبارتند از منازيت و بستنازيت. كاربردهاي فراواني دارد، از جمله در ليزر، لوح هاي فشرده و در سيستم هاي كنترل رآكتورهاي هسته اي به عنوان جذب كننده نوترون. در برخي فولادهاي ضدزنگ خاص كه نياز به خواص ديسپروسيم باشد به كار مي رود.

دابنیم

Db دابنيم

از نام بنياد هسته اي دابنا در روسيه

نشانه شيميايي: Db

عدد اتمي: 105

جرم اتمي نسبي : 261

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : ناشناخته

آلوتروپ ها : ناشناخته

دانشمندان ايالات متحده و شوروي بر سر اين موضوع كه كدام كشور زودتر اين عنصر را كشف كرده اختلاف نظر داشتند و مي‌خواستند نام هاي متفاوتي براي آن در نظر بگيرند. به همين دليل آيوپاك در سال 1980 نان آننيلپنتيم (Unp) را براي آن برگزيد. بالاخره اتفاق نظري مبني بر اينكه روس ها در سال 1967 به اين عنصر دست يافته اند حاصل شد. نكته جالب اينكه دابنيم توسط دو گروه به طرق متفاوتي ساخته شد. گروه روسي به سرپرستي جورجي فلروف يون هاي آمريسيم را با يون هاي نئون بمباران كردند، در حالي كه گروه آمريكايي به سرپرستي آلبرت گيورسو يون هاي كاليفورنيم را با يون هاي نيتروژن برخورد دادند. دابنيم هرگز به اندازه اي توليد نشده كه بتوان چيزي درباره ظاهر فيزيكي آن متوجه شد. اين عنصر هيچ كاربرد شناخته شده اي ندارد.

کوریم

Cm كوريم

از نام پيركوري (1906-1859) و ماري كوري (1934-1867)

نشانه شيميايي: Cm

عدد اتمي: 96

جرم اتمي نسبي : 247

ظرفيت : 3

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره : 7

چگالي نسبي: 51/13 (از راه محاسبه)


نقطه ذوب: (F °2444) C °1340

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : داراي 14 ايزوتوپ شناخته شده، پايدارترين آن ها Cm247 (نيمه عمر 7 10×6/1 سال) مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كوريم از عناصر خاكي كمياب از سري اكتنيدها است كه فقط به صورت مصنوعي توليد شده. در سال 1944 گروهي به سرپرستي گلن سيبورگ و آلبرت گيورسو با بمباران ايزوتوپ پلوتونيم با ذرات آلفا در دانشگاه كاليفرنيا، بركلي، كوريم را كشف كردند. در ابتدا فقط هيدروكسيد كوريم كه تركيبي متمايل به زرد است توليد مي‌شد، اما در سال 1951 جداسازي كوريم به صورت عنصر خالص صورت گرفت. كوريم نقره اي رنگ بوده و به خاطر راديواكتيو بودنش بسيار خطرناك است. نيمه عمر پايدارترين ايزوتوپ آن يعني Cm247 ، 16 ميليون سال است. اين عنصر در استخوان‌ها متمركز مي‌شود و ساز و كار شكل گيري گلبول هاي قرمز را تحت تأثير قرار داده و آن را با تابش سمي از بين مي‌برد. ممكن است به صورت طبيعي به مقادير اندك در كاني هاي اورانيم يافت شود.

مس

Cu مس

از واژه لاتين Cuprum كه در زبان لاتين به جزيره قبرس گفته مي شود.

نشانه شيميايي: Cu

(اختصار واژه لاتين Cuprum)

عدد اتمي: 29

جرم اتمي نسبي : 546/63

ظرفيت : 1 و 2

نوع عنصر: واسطه


گروه : واسطه دوره : 4

چگالي نسبي: 96/8

نقطه ذوب: (F °1981) C °1083

نقطه جوش: (F °4653) C ° 2567

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Cu63 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ندارد

مس از آن دسته عناصري است كه انسان از دوران باستان با آن آشنايي داشته، در حالت آزاد به صورت تكه‌هاي درشت و در مقادري بيشتر در كاني هايي از جمله كوپريت و كالكوپريت يافت مي‌شود، مس عنصري واسطه و چكش خوار است، گرچه تصور عموم اين است كه مس فلز مي‌باشد، وقتي كه تازه بريده شده بايد داراي جلاي قرمز روشن است، اما سطح آن با اكسيد شدن به سرعت جلاي خود را از دست مي‌دهد و به رنگ قرمز- قهوه اي كدر در مي‌آيد. مسي كه براي پوشش سقف و مجسمه‌ها به كار مي‌رود با باران اسيدي واكنش مي‌دهد و لايه اي از بلورهاي سولفات مس (كات كبود) را شكل داده و به رنگ آبي مايل به سبز در مي‌آيد. نخستين فلزي بود كه به صورت گسترده براي ساختن ابزار و اسلحه به كار گرفته شد. وقتي كه مشخص شد تركيب مس با قلع آلياژ مقاومتر و سخت‌تري را شكل مي دهد عصر مس جاي خود را به عصر مفرغ داد (500-2000 پيش از ميلاد در بريتانيا) كه اين دوران تا ظهور عصر آهن ادامه داشت.

مس رساناي بسيار مناسبي براي گرما و الكتريسيته مي‌باشد، به علاوه چكش خوار است و در برابر زنگ زدن مقاوم، به همين دليل حتي امروزه نيز در سطح وسيعي براي گرمايش مركزي و سيم كشي از آن استفاده مي شود. برنج كه آلياژي از مس و روي است نيز داراي كاربردهاي عديده اي مي باشد. براي هر كاري، آلياژ موردنظر بنابر خواص مورد نياز از جمله سختي، دوام، چكش خواري و ظاهر انتخاب مي‌شود. در طول هزاران سال در سرتاسر دنيا از مس و آلياژهاي آن در توليد سكه و ديگر نشانه‌ها استفاده شده است. امروزه از مقادير فراوان مس براي آب دادن قطعات آهني و فولادي استفاده مي‌شود، زيرا مس فلز مطلوبي براي پوشش الكتريكي براي آبكاري پرداخت هاي جذاب مي باشد.

کبالت

Co كبالت

از واژه آالماني kobald كه نامي است براي جن و روح شرور و موذي

نشانه شيميايي: Co

عدد اتمي: 27

جرم اتمي نسبي : 9332/58

ظرفيت : 2 و 3

نوع عنصر: واسطه

گروه : واسطه دوره : 4


چگالي نسبي: 9/8

نقطه ذوب: (F °2723) C °1495

نقطه جوش: (F °5198) C ° 2870

ايزوتوپ‌ها :فراوان‌ترين‌آن‌ها Co59 است، ايزوتوپ ديگر آن كبالت-60 (نيمه عمر 26/5 سال) است

آلوتروپ ها : ناشناخته

كبالت يك عنصر واسطه و فلزي است كه در حالت خالص سخت و شكننده مي‌باشد. دقيقاً همچون آهن داراي خاصيت مغناطيسي است و از اين راه مي‌توان آن را شناسايي كرد. سطح آن براق و مايل به خاكستري است. كاني هاي اصلي آن كبالتيت و اسمالتيت مي باشند، گرچه به ندرت به صورت آزاد يا خالص نيز يافت مي‌شود. مصري‌ها، بابلي‌ها و سومري‌هاي باستان كاني‌هاي غني كبالت را مي‌شناختند و از آن ها براي توليد شيشه‌هاي آبي رنگ استفاده مي‌كردند. «آبي كبالت» يكي از آن تركيبات است (نمك كبالت) كه امروزه نيز يك پودر رنگ شفاف در رنگ‌هاي نقاشان محسوب مي‌شود. يك شيمي دان سوئدي به نام جرج برانت (1768-1694) در سال 1737 كبالت را با تجزيه شيشه آبي و تميز دادن آن از عنصر بيسموت كه اغلب با كبالت همراه است كشف كرد.

كبالت از مواد تشكيل دهنده ويتامين B12 است و به اين خاطر براي سلامت بدن بسيار ضروري است. اين عنصر به صورت كبالت -60 نيز به سلامتي كمك مي‌كند. كبالت -60 ماده‌اي مصنوعي و راديواكتيو است كه در پرتو درماني و براي هدايت ماده ردياب استفاده مي شود، زيرا پرتوي گاما توليد مي كند. كبالت در توليد ابزارهاي فولادي سخت و مقاوم در دماي بالا و در آلياژهاي مغناطيسي همچون آلنيكو به كار مي‌رود. مي‌توان از آن براي آبكاري استفاده كرد. زيرا هم در برابر اكسايش مقاوم است و هم سطح براق جذاب و سختي را به وجود مي آورد. بررسي و تجزيه برخي شهاب سنگ هاي فلزي از وجود كبالت در آن ها حكايت دارد. اريتريت يك كاني گل بهي رنگ است كه هر از گاهي روي زمين نيز يافت مي‌شود، زيرا نتيجه تحت تأثير شرايط جوي قرار گرفتن و سايش كاني هاي كبالت مي‌باشد.

کروم

Cr كروم

از واژه يوناني chroma به معناي رنگ

نشانه شيميايي: Cr

عدد اتمي: 24

جرم اتمي نسبي : 996/51

ظرفيت : 6 ، 3 ، 2

نوع عنصر: واسطه

گروه : واسطه دوره : 4


چگالي نسبي: 19/7

نقطه ذوب: (F °3434) C °1890

نقطه جوش: (F °4842) C ° 2672

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Cr52 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كروم يك عنصر واسطه فلزي سخت است. به رنگ نيمه خاكستري كدر مي باشد اما هنگامي كه صيقل داده شود جلاي «رنگي» درخشان و زيبايي مي گيرد به همين دليل براي آبكاري اجسام فولادي و آهني بسيار مورد پسند است. به اين خاطر نام كروم را براي آن برگزيدند كه تركيبات آن رنگ هاي مختلفي را ايجاد مي‌كنند. مثلاً كروكويت يك پودر رنگ قرمز با ارزش براي نقاشي رنگ روغن است كه حاوي كروم مي‌باشد، رنگ سبز سنگ هاي قيمتي زمرد به خاطر وجود كروم در آن ها است، در حالي كه كرومات سرب زرد رنگ است. كاني اصلي كروم، كروميت (كروم- آهن) نام دارد. اين كاني را شيمي‌دان آلماني، بي. ام. تاسرت، كشف كرد، اما دو سال قبل از آن به سال 1797 لوئيس وكلين فرانسوي (1829-1763) خود عنصر را كشف كرده بود. كروم يك ماده اصلي تشكيل دهنده فولاد ضدزنگ مي باشد.

کلر

Cl كلر

از واژه يوناني chloros به معناي «سبز كمرنگ»

نشانه شيميايي: Cl

عدد اتمي: 17

جرم اتمي نسبي : 453/35

ظرفيت : 7 ، 5 ، 3 ، 1

نوع عنصر: گاز

گروه : VII دوره : 3


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: (F °8/149-) C °101-

نقطه جوش: (F °28/30-) C ° 6/34-

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آن‌ها Cl35 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ندارد

كلر در دماي اتاق عنصري گازي شكل است، گازي سمي و مضر با رنگ سبز مايل به زرد و بويي تند و زننده. به صورت عنصر خالص در طبيعت يافت نمي شود، زيرا گازي فعال است كه به سرعت با بيشتر فلزها تركيب شده و تركيبات نمكي به وجود مي آورد. آشناترين اين نمك ها، نمك معمولي يا كلريد سديم است كه منبع اصلي براي جداسازي كلر محسوب مي شود.

كلر از راه الكتروليز از آب دريا يا آب نمك (آبي كه كلريد سديم در آن حل شده باشد) به دست مي‌آيد. نخستين بار در سال 1774 توسط دانشمندي سوئدي به نام كارل ويليام شئل (1786-1742) شناسايي و در سال 1810 توسط سرهامفري ديوي نام كلر براي آن انتخاب شد.

از آشناترين كاربردهاي آن ضدعفوني كردن آب با فرايند كلرزني براي نوشيدن و آب تني مي‌باشد. به عنوان ماده سفيد كننده براي خمير چوب و ماده ضدعفوني كننده براي مصارف خانگي كاربرد دارد. گاز كلر به خاطر سمي بودن آن در جنگ جهاني اول به كار گرفته شد. از آنجا كه از هوا سنگين تر است وارد سنگرها و خندق ها مي شد و غشاء مخاطي درون شش هاي سربازان را مورد حمله قرار مي‌داد پوستشان را مي‌سوزاند و باعث مرگ آن ها مي شد. در توليد كلروفوم نيز به كار مي رود، كلروفوم يك داروي بي هوشي پرمصرف است كه امروزه هم در درمان سرفه به عنوان يك حلال شيميايي استفاده مي‌شود. پلاستيك ها و آفت كش هاي گوناگوني نيز از تركيبات كلر استفاده مي كنند.

سریم

Ce سريم

از نام سياركي به نام سرس (Ceres) كه دو سال قبل از كشف اين عنصر يعني در سال 1801 شناسايي شده بود.

نشانه شيميايي: Ce

عدد اتمي: 58

جرم اتمي نسبي : 12/140

ظرفيت : 3 و 4

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري لانتانيدها

گروه : واسطه دوره : 6


چگالي نسبي: 77/6

نقطه ذوب: (F °1468) C °798

نقطه جوش: (F °5895) C ° 3257

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Ce140 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

سريم فراوان ترين عنصر خاكي كمياب از سري لانتانيدها است، عنصري چكش خوار، به رنگ خاكستري تيره و داراي جلاي فلزي مي‌باشد. بعد از اروپيم، فعالترين فلز خاكي كمياب محسوب مي شود و در آب داغ كه فرو رود به سرعت متلاشي مي‌شود. در اثر اصطكاك آتش مي‌گيرد، مثلاً زماني كه با چاقو روي آن را خراش مي‌دهيم. منبع اصلي آن كاني مونازيت مي‌باشد. سريم در سال 1803 به صورت تصادفي در آلمان و سوئد كشف شد. كاشفان آن جونز برسليوس (1848-1766) و ويلهلم ون هيسينگر (1852-1766) از سود و مارتين كلاپروت (1817-1743) از آلمان بودند. سريم مصارف عديده‌اي دارد، از جمله آلياژهاي آتشزنه (سنگ فندك) و به عنوان هسته الكترودهاي كربني در لامپ‌هاي قوسي. در سوخت هاي هسته اي و در توليد شيشه نيز به كار مي رود.

کرین

C كربن

نشانه شيميايي: C

عدد اتمي: 6

جرم اتمي نسبي : 011/12

ظرفيت : 2 و 4

نوع عنصر: نافلز

گروه : VI دوره : 2

چگالي نسبي: براي گرافيت 3/2-9/1، براي الماس 53/3-15/3


نقطه ذوب: در دماي (F °6093) C ° 3367 تصعيد مي‌شود. در دماي( F °6422) C ° 3550 ذوب مي شود.

نقطه جوش: (F °7592) C ° 4200

ايزوتوپ ها : فراوان ترين آن‌ها C12 است، C14 نيز يك ايزوتوپ راديواكتيو كربن است.

آلوتروپ ها : گرافيت (چندين آلوتروپ بي‌شكل)، الماس و با كمينستر فولرين

كربن در هر مولكول آلي وجود دارد، زيرا زمين، خود دستگاه تمام گونه هاي حيات بر پايه كربن مي‌باشد. احتمال اينكه گونه هاي حيات بر پايه سيليسيم در سياره هاي ديگر جهان وجود داشته باشد بعيد نيست، زيرا سيليسيم نيز تركيبات مركب مشابهي را شكل مي دهد. مجموعه گسترده تركيبات آل هيدروكربن ها ناميده مي‌شود، زيرا كربن با هيدروژن و عناصر نافلز ديگر پيوند مي‌دهد. كربن سه آلوتروپ دارد. الماس سخت ترين ماده شناخته شه است كه در درجه بندي سختي مو (mohs scale) درجه 10 را به خود اختصاص داده، در حالي كه گرافيت، ديگر آلوتروپ كربن، فوق العاده نرم است. زيرا در گرافيت اتم هاي كربن در لايه هاي لغزنده قرار دارند، اما در الماس يك ساختار سه بعدي شبكه‌اي را شكل مي‌دهند. الماس و گرافيت از دوران باستان براي بشر شناخته شده بوده‌اند. اما آلوتروپ سوم، با كمينسترفولرين، كه گاهي به آن «باكي بالز» هم مي گويند در سال 1996 توسط هارولد كروتو و ديويد والتون كشف شد. آرايش اتم هاي آن به صورت كره هايي است كه مشابه گنبدهايي كه معمار آمريكاي، ريچارد باكمينستر فولر، با استفاده از وجه هاي پنج ضلعي و شش ضلعي اختراع كرد، هستند.

كربن كابردهاي فراواني دارد. سوخت هاي فسيلي از جمله زغال سنگ و نفت خام حاوي تركيبات كربني و سوخت هاي كربني بي شكل فراواني هستند. تركيبات كربني نفت را مي توان در فرايندي به نام تقطير جزء به جزء جدا كرد و در مصارف خانگي و صنعتي به كار گرفت. الماس علاوه بر اينكه يك سنگ قيمتي است به عنوان صيقل دهنده نيز استفاده مي شود. براي عمريابي و تعيين قدمت توسط كربن، از سرعت فروپاشي ايزوتوپ راديواكتيو كربن -14 كه به صورت طبيعي در تمام جانداران رخ مي دهد استفاده مي شود و اشيا به اين روش قدمت سنجي مي شوند. از كره هاي باكمينستر فولرين براي نگه داشتن اتم هاي فلزي و به اين وسيله ساختن تركيب هايي كه همانند نيمه رساناها رفتار مي كنند استفاده مي‌شود.

کالیفورنیم

Cf كاليفورنيم

از نام ايالتي كه دانشگاه كاليفرنيا، بركلي، در آن واقع شده.

نشانه شيميايي: Cf

عدد اتمي: 98

جرم اتمي نسبي : 251

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Cf251 (نيمه عمر 800سال)مي‌باشد.ايزوتوپ ديگر آن Cf252 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كاليفورنيم يكي از عناصر خاكي كمياب بسيار راديواكتيو از سري اكتنيدها است كه فقط به صورت مصنوعي و در آزمايشگاه توليد شده است. اين عنصر نخستين بار از بمباران كوريم -242 با يون هاي هليم ساخته شد و به همين شيوه در سال 1950 توسط گروهي به رهبري گلن سيبورگ و آلبرت گيورسو كشف شد. تا به امروز فقط مقادير اندكي از آن ساخته شده و به اين دليل شكل ظاهري و بسياري از خواص آن ناشناخته باقي مانده اند. از لحاظ زيستي فوق العاده خطرناك است، تا حدي كه يك ميليونيم گرم از آن 170 ميليون نوترون در دقيقه منتشر مي سازد. در نتيجه كاليفورنيم -252 به عنوان منلعي از نوترون ها و براي شكافت اجزا در آزمايش هاي تحقيقي مورد استفاده قرار مي گيرد. در اكتشاف طلا، نقره و كاني هاي داراي نفت نيز به كار مي رود.

کلسیم

Ca كلسيم

از واژه لاتين calx يا calcis به معناي آهك، كه در حقيقت كربنات كلسيم، هيدروكسيد كلسيم، اكسيد كلسيم و سولفات كلسيم مي باشد.

نشانه شيميايي: Ca

عدد اتمي: 20

جرم اتمي نسبي : 08/40

ظرفيت : 2

نوع عنصر: فلز

گروه : II دوره : 4


چگالي نسبي: 55/1

نقطه ذوب: (F °1542) C ° 839

نقطه جوش: (F °2703) C ° 1484

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Ca40 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كلسيم فراوان ترين فلز قليايي خاكي مي باشد و حدود 3 درصد پوسته زمين را تشكيل مي دهد. در حالت خالص، فلزي سفيد-نقره‌اي و نسبتاً سخت مي باشد، اما با بسياري از تركيبات معدني تقريباً سفيد همچون گل سفيد (گچ)، سنگ آهك و سنگ گچ همراه است. از لحاظ زيستي در محكم و سالم ماندن دندان‌ها، ناخن ها و استخوان ها و نيز تنظيم ضربان قلب نقشي حياتي بازي مي كند. كلسيم به صورت فلز تقريباً هيچ مصرفي ندارد اما عنصري فوق العاده فعال است كه به سرعت با عناصر ديگر تركيب شده و تركيبات گوناگون مفيدي را براي بشر و طبيعت به ارمغان مي آورد.

كلسيم در سال 1808 توسط سرهامفري ديوي كشف و نام گذاري شد، در همين سال بود كه ديوي باريم، منيزيم، استرانسيم و بور را كشف كرد. او براي جدا كردن اين فلز از آهك از الكتروليز استفاده كرد.

كلسيم كابردهاي فراواني دارد. در سال 975 ميلادي گچ پاريس به عنوان ماده مناسبي براي شكسته بندي شناخته شد. گچ شكسته بندي، سنگ گچ آبگيري شده يا سولفات كلسيم است كه با آب واكنش مي دهد و حالتي سفت و سخت و‌آبدار به خود مي گيرد. سيمان پرتلند نيز كلسيم را به صورت گچ يا آهك پخته شده يا خاك رس در بر مي گيرد.

كلسيم هرگز به صورت خالص يا آزاد در طبيعت يافت نمي شود زيرا بسيار فعال است، به ويژه با آب و اكسيژن بلافاصله واكنش مي دهد. يك ويژگي كلسيم اين است كه روي شعله به رنگ قرمز آجري مي‌سوزد. پنجمين عنصر فراوان زمين و سومين فلز فراوان بعد از آلومينيم و آهن مي باشد.

سزیم

Cs سزيم

از واژه لاتين caesius به معناي «آبي آسماني»

نشانه شيميايي: Cs

عدد اتمي: 55

جرم اتمي نسبي : 9055/132

ظرفيت : 1

نوع عنصر: فلز

گروه : I دوره : 6


چگالي نسبي: 87/1

نقطه ذوب: (F °1/83) C ° 4/28

نقطه جوش: (F °1252) C ° 678

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Cs133 مي باشد، ايزوتوپ ديگر آن Cs137 است.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بررسي طيفي سزيم دو خط آبي روشن نزديك به هم را نشان مي دهد و به همين علت نام سزيم به معناي آبي آسماني براي آن برگزيده شده است. سزيم فلزي سفيد نقره اي و فوق العاده نرم و چكش خوار است. بنابر تصور عام تنها فلز مايع جيوه است، اما سزيم نيز كه دماي ذوب آن فقط چند درجه از دماي اتاق بيشتر اسا در دست ذوب مي شود، گاليم ديگر فلزي است كه داراي اين خاصيت مي باشد. اين فلز در سال 1860 از طريق بررسي طيفي توسط دو دانشمند آلماني، گوستاو كرشهف(1887-1824) و روبرت بونزن (1899-1811)، كشف شد. در توليد چشم هاي الكتريكي كاربرد دارد و ايزوتوپ Cs137 در درمان سرطان به كار گرفته مي‌شود. سزيم به شدت با آب واكنش مي دهد و از اين لحاظ نمونه تمام عيار يك فلز قليايي محسوب مي شود.

کادمیم

Cd كادميم

ريشه آن واژه هاي لاتين و يوناني cadmia و kadmeia مي باشد كه هر دو به معني كالامين مي باشند كه در حقيقت كربنات روي است. كادميم نخستين بار در كالامين كشف شد.

نشانه شيميايي: Cd

عدد اتمي: 48

جرم اتمي نسبي : 4/112

ظرفيت : 2

نوع عنصر: واسطه

گروه : واسطه دوره : 5


چگالي نسبي: 65/8

نقطه ذوب: (F °6/609) C ° 9/320

نقطه جوش: (F °1409) C ° 765

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها ‍Cd114 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كادميم عنصري واسطه و چكش خوار، به رنگ سفيد – نقره اي با گرايشي به آبي مي باشد. خواص آن شبيه خواص روي است، اگرچه آن قدر نرم است كه مي توان آن را با چاقو بريد كه با اين كار صدايي همچون «جيغ» از آن به گوش مي رسد. چه خالص باشد چه در تركيب، بسيار سمي است و بايد با دقت كافي با آن رفتار كرد. همچنين يك خطر زيستي، به خصوص در آب محسوب مي شود. صدف داران براي به دست آوردن غذا آب را صاف مي كنند و با اين كار به طور خطرناكي مقادير فراواني از كادميم را جمع مي كنند. نخستين بار در سال 1817 توسط شيمي دان آلماني، فردريش اشتروماير (1835-1776)، جداسازي و كشف شد. وي مشاهده كرد كه كربنات روي يا كالامين با گرم شدن تغيير رنگ مي‌دهد و اين امر نشان دهنده وجود ماده ديگري در اين تركيب بود، به اين ترتيب وي موفق شد مقادير اندكي از كادميم را از كربنات روي جدا سازد. گرچه غالباً از كاني هاي سرب و روي استخراج مي شود، در كاني گرينوكيت كه يك سولفيد است نيز يافت مي شود.

از كاديم در برخي آلياژها و لحيم هاي خاص براي فراهم آوردن خواص اصطكاك پايين و مقاومت خستگي بالا استفاده مي شود. در آب دادن برخي فلزات فعال از جمله آهن نيز به كار مي رود. از تركيب آن با نيكل براي توليد باتري هاي كادميم- نيكل استفاده مي شود. زرد كادميم نام ديگري براي سولفيد كادميم است، يك تركيب نامحلول با رنگ زرد تيره كه به عنوان پودر رنگ در نقاشي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كادميم در فسفرهايي كه در لامپ تصوير تلويزيون ها به كار مي روند، به عنوان ميله ها و سپرهاي كنترل در رآكتورهاي هسته اي و به صورت ماده اي تثبيت گر در توليد برخي پلاستيك ها يافت مي شود.

برم

Br برم

از واژه يوناني bromos به معناي بوي زننده و بوي گند، به خاطر بوي آن

نشانه شيميايي: Br

عدد اتمي: 35

جرم اتمي نسبي : 904/79

ظرفيت : 7، 5 ، 3 ، 1

نوع عنصر: مايع، نافلز

گروه : VII دوره : 4


چگالي نسبي: 12/3

نقطه ذوب: (F °04/19) C ° 2/7-

نقطه جوش: (F °8/137) C ° 5/58

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Br79 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

برم تنها عنصر نافلزي مايع در دماي اتاق مي باشد. در حالت مايع تيره و به رنگ قهوه اي متمايل به قرمز است و بلافاصله بخارهاي سمي با رنگ مشابه و بويي نامطبوع از آن متصاعد مي گردد. هنگامي كه منجمد مي شود و به حالت جامد در مي آيد جلاي نقره اي به خود مي گيرد. بايد با احتياط با آن برخورد شود، زيرا بخارهاي آن حساسيت هايي را براي چشم، بيني و گلو ايجاد مي كنند. اگر با آب تركيب شود، ماده سفيد كنده اي با همين بخارها توليد مي كند. در حالت مايع اگر با پوست تماس پيدا كند زخم هاي دردناكي به جود مي آورد. از آنجا كه برم خطر بزرگي براي سلامتي محسوب مي گردد بايد با رعايت يك سري دستورالعمل هاي سفت و سخت با آن كار كرد.

فراوان ترين منبع برم آب دريا است كه در آن به صورت برميد سديم نمك وجود دارد، گرچه كلريد سديم يا نمك معمولي در مقادير بسيار بيشتري يافت مي شود. از آن جهت كه اين عنصر به اندازه كلر فعال نيست مي توان با افزودن گاز كلر به آب دريا آن را از تركيباتش جدا كرد. برم در سال 1826 توسط آنتوان بالار فرانسوي (1876-1802) و كارل لويگ آلماني كشف شد، اگرچه اعلام كشف عنصر توسط لويگ به دليل آزمايش هاي وي به تأخير افتاد و بالار در گزارش كشف خود از وي پيشي گرفت.

برم مي تواند تركيبات آلي و غيرآلي (معدني) را شكل دهد و براي هر كدام كاربردهاي گوناگوني دارد. يك رنگ جوهري به نام بنفش تيسين وجود دارد كه در ابتدا از صدف يك جانور نرم تن گرفته مي شد، بعدها مشخص شد كه اين رنگ يك تركيب آلي برميد است كه توسط جانور توليد مي شود، با اين كشف توليد بنفش تيسين به صورت مصنوعي ميسر گرديد.

بوهریم

Bh بوهريم

از نام فيزيك دان دانماركي، نيلس بوهر (1962-1885)

نشانه شيميايي: Bh

عدد اتمي: 107

جرم اتمي نسبي : 264

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب راديواكتيو، سري اكتينيدها


گروه : واسطه دوره : 7

چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : ناشناخته

آلوتروپ ها : ناشناخته

بوهريم يكي از عناصر خاكي كمياب با خاصيت راديواكتيو بالا است كه در طبيعت يافت نمي شود و تنها به صورت مصنوعي و در محيط آزمايشگاه توليد شده است. اگر به زمان كشف آن رجوع كنيم مي بينيم كه آيوپاك (انجمن بين المللي شيمي محض و كاربردي) ابتدا نام آننيلسپتيم را براي آن برگزيده بود. روس ها ادعا داشتند كه در سال 1976 آن را كشف كرده اند، اما اين ادعا مورد قبول نبود تا اينكه در سال 1971 يك گروه آلماني درستي اين موضوع را به اثبات رساندند. جداسازي بوهريم هرگز از بيش از چند اتم تجاوز نكرده و به همين دليل هرگز رؤيت نشده است. همچنين فوق العاده سريع فروپاشي مي‌كند و نيمه عمرش فقط 102 هزارم ثانيه است. تا حال هيچ كاربردي نداشته است.

بور

B بور[1]

نيمي از نام اين عنصر (boron) از اسم كاني آن، بوره bor(ax) و نيم ديگر از عنصر كناري آن در جدول تناوبي، كربن (carb)on گرفته شده است.

نشانه شيميايي: B

عدد اتمي: 5

جرم اتمي نسبي : 81/10

ظرفيت : 3

نوع عنصر: شبه فلز

گروه : III دوره : 2

چگالي نسبي: به صورت بلور: 34/2


در حالت بي شكل: 37/2

نقطه ذوب: (F °3774) C ° 2079

نقطه جوش: در دماي (F °4622) C ° 2550 تصعيد مي‌شود.

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها B11 است، B10 نيز پايدارترين آن ها است.

آلوتروپ ها : 2 تا، بلورين و بي شكل

خواص بور بين خواص فلزات و نافلزات است و به همين دليل شبه فلز در نظر گرفته مي شود. اين عنصر دو آلوتروپ دارد يا به عبارتي در دو حالت فيزيكي يافت مي شود. در حالت بي شكل، پودري ناخالص به رنگ قهوه اي مي باشد، اما حالت خالص آن ساختاري بلورين به رنگ سياه يا خاكستري تيره با جلايي نقره فام دارد. مي توان آن را از كاني هاي مختلفي جدا كرد كه فراوان ترين آن ها كرنيت و بوره (بوراكس) مي باشند.

تركيبات بور از دوران باستان شناخته شده بودند، اما تا سال 1808 جداسازي و به صورت يك عنصر شناسايي نشده بود، در اين سال سه دانشمند به اين كار دست زدند: شيمي دانان فرانسوي، جوزف لوئيس گيلوساك (1850-1778) و لوئيس جكس تنار (1857-1777) كه با يكديگر كار مي كردند و دانشمند انگليسي، سرهامفري ديوي كه مستقل از بقيه به اين كشف دست زد. اين دانشمندان براي رسيدن به بور خالص اسيدبوريك را با پتاسيم واكنش دادند.

بور به علت نافلز بودنش خواص مناسبي را براي استفاده در مواد نيمه رسانا در ميكروالكترونيك ها داراست. براي جذب نوترون در رآكتورهاي هسته اي و ذره شمارها نيز كاربرد دارد. اسيدبوريك (جوهر بوره) ماده اي بلورين، محلول، سفيد رنگ و حاوي بور است كه به عنوان يك ضدعفوني كننده ملايم در پمادهاي طبي به كار مي رود. در توليد شيشه هاي مقاوم در برابر گرما، لعاب هاي چيني شيشه اي و مواد مقاوم در برابر شعله نيز استفاده مي شود.

بیسموت

Bi بيسموت

از واژه لاتين bisemutum و از واژه آلماني wismut، با ريشه اي نامشخص

نشانه شيميايي: Bi

عدد اتمي: 83

جرم اتمي نسبي : 9806/208

ظرفيت : 3 و 5

نوع عنصر: فلز

گروه : V دوره : 6


چگالي نسبي: 75/9

نقطه ذوب: (F °3/520) C ° 3/271

نقطه جوش: (F °2840) C ° 1560

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Bi209 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بيسموت فلزي بلورين و شكننده است. به رنگ سفيد- نقره اي است و گرايش اندكي به صورتي دارد. خاصيت دياماگنت (داراي دو حوزه مغناطيسي بودن) در اين عنصر از تمام فلزات ديگر بيشتر است، به اين معنا كه اگر در ناحيه هايي با ميدان مغناطيسي قوي قرار بگيرد دفع مي‌گردد. بعد از جيوه داراي كمترين رسانايي گرمايي است و در برابر الكتريسيته در ميدان هاي مغناطيسي افزايش مي يابد كه به آن اثر هال مي گويند و به خاطر ادوين هال (1938-1855) به اين نام معروف شده است.

بيسموت يكي از عناصري است كه از دوران باستان شناخته شده بوده، گرچه نوشته هاي كهن از اشتباه گرفتن بيسموت با قلع و سرب حكايت دارند. والنتاين در سال 1450 به تشريح تركيب هاي آن پرداخته بود، اما كلودژفروئا فرانسوي بود كه بيسموت را از تركيب هاي آن جدا ساخته و تفاوت آن با فلزهاي ديگر را در سال 1753 نشان داد. كاني‌هاي اصلي بيسموت عبارتند از بيسميت و بيسموتينيت، از آن براي ساختن آلياژهايي با نقطه‌هاي ذوب بسيار پايين استفاده مي شود كه در كليدهاي گرمايي بازگشت ناپذير براي شبكه هاي آبفشان به كار مي روند.