جدول تناوبی عناصر

تذكير بمساهمة فاتح الموضوع :

واژه نامه

سري اكتينيدها Actinide Series

تمام عناصر خاكي كمياب مشابه با اكتينيم با اعداد اتمي 89 (خود اكتينيم) تا 103.

فلز قليايي خاكي Alkaline-Earth Metal

فلزات گروه II كه همگي دو ظرفيتي بوده و در واكنش با آب هيدروكسيدهاي بازي به وجود مي آورند.

فلز قليايي Alkali Metal

فلزات گروه I كه همگي يك ظرفيتي بوده و در واكنش با آب هيدروكسيدهاي بازي به وجود مي آورند.

آلوتروپ Allotrope

شكل هاي گوناگون فيزيكي يك عنصر، همچون ازن و اكسيژن يا الماس و گرافيت.

آلياژ Alloy

عناصر فلزي كه به صورت فيزيكي با هم تركيب شده باشند، نه به صورت شيميايي.

پرتوزايي آلفا، بتا و گاما Alpha,Beta and Gamma Radiation

سه نوع پرتوزايي كه از هسته اتم هاي راديواكتيو ساطع مي شود.

بي شكل Amorphous

فاقد شكل يا ساختار بلورين قابل تشخيص.

توليد مصنوعي Synthesis

توليد ماده اي به دست دانشمندان تحت شرايط آزمايشگاهي.

الكتروليز Electrolysis

استخراج عنصر از تركيب با استفاده از جريان الكتريسيته. از الكتروليز براي به دست آوردن عناصر يا پوشش دادن (آب كاري كردن) مواد با عنصري خاص استفاده مي شود.

الكترون Electron

بخشي از اتم كه در لايه هاي پيرامون هسته وجود دارد. جرم آن 2000 بار كمتر از جرم پروتون و نوترون است. داراي بار منفي مي باشد كه اين بار منفي بار مثبت پروتون را خنثي مي كند.



الكترونگاتيو/ الكتروپوزيتيو Electronegative/Electropositive

اين خاصيت كه آيا عنصري زودتر يا ديرتر از هيدروژن الكترون از دست مي دهد و آيا عناصر يا تركيبات ديگر را اكسيد مي كند يا كاهش مي دهد تعيين كننده الكترونگاتيو يا الكتروپوزيتيو بودن آن عنصر است.

لايه الكتروني Electron Shell

الكترون ها با سرعت بالا در لايه هايي دور هسته اتم گردش مي كنند. تعداد لايه ها به تعداد الكترون‌هاي اتم بستگي دارد. لايه ها بسته به فاصله شان از هسته، تعداد الكترون هاي متفاوتي را در بر مي گيرند.

آب كاري Electroplating

پوشش دادن سطح جسمي با لايه نازكي از يك عنصر طي فرايند الكتروليز.

عنصر Element

ماده اي كه نمي توان آن را با روش هاي شيميايي به مواد ساده تري تجزيه كرد. هر عنصري اتم هاي دقيقاً يكساني را شامل مي شود.

تقطير جزء به جزء Fractional Distillation

جداسازي اجزاي يك ماده با حرارت دادن تا اينكه هر جزئي در دماي متفاوتي به جوش بيايد.

نقطه انجماد Fusing Point

وقتي مايعي سرد مي شود ذرات آن انرژي خود را از دست مي دهند تا به دمايي برسند كه در آن به شكل ثابتي در آيند. دمايي كه در آن مايعي به جامد تبديل مي شود نقطه انجماد نام دارد.

نيمه عمر Half Life

زمان مورد نياز براي فروپاشي نف اتم هاي يك عنصر راديواكتيو. طول نيمه عمر اتم هاي باقي مانده با نيمه عمر اتم هاي فروپاشي كرده برابر است.

هالوژن Halogen

عناصر گروه VII. هالوژن به معناي «نمك ساز» مي‌باشد، زيرا تمام هالوژن ها فوق العاده فعالند.

آب دار Hydrous

شامل مولكول هاي آب.

يون Ion

اتم هاي ناقص يك عنصر كه براي رسيدن به لايه آخر هشت الكتروني، تعدادي الكترون گرفته اند يا از دست داده اند. آن هايي كه الكترون از دست داده اند داراي بار مثبت و آن هايي كه الكترون گرفته اند داراي بار منفي مي باشند.

تبادل يوني Ion Exchange

جايگزيني يون ها (اتم ها)ي يك عنصر با عنصر ديگر در يك تركيب به منظور رسيدن به عنصر مورد نظر.

ايزوتوپ Isotope

صورتي از يك عنصر با عدد اتمي و خواص شيميايي يكسان، اما با جرم اتمي و خواص فيزيكي متفاوت، به خاطر تعداد نوترون هاي متفاوت در هسته.

سري لانتانيدها Lanthanide Series

تمام عناصر خاكي كمياب مشابه با عنصر لانتانيم با اعداد اتمي 57 (خود لانتانيم) تا 71 .

جرم اتمي Mass Number

مجموع نوترون ها و پروتون هاي هسته يك اتم.

نقطه ذوب Melting Point

زماني كه جامدي را حرارت مي دهيم ذرات آن داراي انرژي مي شوند تا اينكه از حالت ثابت خود رها شوند. نقطه ذوب يعني دمايي كه جامدي ذوب شده و به مايع تبديل مي شود.

فلز Metal

عنصري كه گرما و جريان الكتريسيته را به خوبي منتقل مي كند. يك فلز مي تواند به صورت فيزيكي با فلزات ديگر تركيب شده و آلياژهايي را شكل دهد.

شبه فلز Metalloid

عنصري كه خواص آن هم به فلزات شباهت دارد هم به نافلزات.





سختي مو Mohs Scale

از نام فريدريش مو (1879-1806) گستره سختي در كاني ها از سخت ترين آن ها (الماس) با درجه 10 تا نرم ترين آن ها (تالك[1]) با درجه 1. هر كاني مي تواند كاني هاي با درجه پايين تر را خراش دهد.

مولكول Molecule

مي‌توان پيوندهايي را بين اتم هاي يك عنصر يا اتم هاي عناصر گوناگون شكل داد، اتم هايي كه به اين صورت به يكديگر متصل مي شوند مولكول نام دارند. مثلاً كوچك ترين ذره آب مولكولي است شامل دو اتم هيدروژن و يك اتم اكسيژن.

فلز آزاد Native or Free Metal

هر عنصر فلزي كه در حالت خالص در طبيعت يافت شود.

نوترون Neutron

ذره بدون باري كه در هسته اتم هاي تمام عناصر وجود دارد.

جاذب نوترون Neutron Absorber

ماده اي كه نوترون هاي آزاد شده طي واكنش هاي هسته اي را جذب مي كند.

گازهاي نجيب Noble Gases

عناصر گازي گروه O، زماني تصور مي شد كاملاً بي اثرند. اما امروزه مشخص شده كه با برخي هالوژن‌ها واكنش مي دهند.

نافلز Non-Metal

عنصري كه فاقد خواص فلزات باشد.

هسته Nucleus

مركز اتم كه از نوترون ها و پروتون ها تشكيل شده است. هسته بخش كوچكي از كل اتم را اشغال كرده است. از آنجا كه پروتون ها داراي بار مثبت و نوترون هاي خنثي هستند، بار كلي هسته مثبت مي باشد.

كاني Ore

سنگ معدني كه يك عنصر مورد نظر در آن يافت مي شود.

اكسيد شدن Oxidation

هرگاه ماده اي در يك واكنش اكسيژن بگيرد با هيدروژن از دست بدهد مي گوييم اكسيد شده است.

شتاب دهنده ذرات Particle Accelerator

وسيله اي كه براي شتاب بخشيدن به حركت ذرات اتمي طراحي شده تا از اين راه بمباران ذره اي را ممكن سازد.

زنگار Patina

لايه اي سطحي كه معمولاً از اكسيدها و تركيب هاي بازي ديگر تشكيل مي شود.

پروتون Proton

پروتون ها در هسته اتمي تمام عناصر قرار دارند و داراي بار مثبت مي باشند. تعداد پروتون هاي هسته يك اتم، عدد اتمي آن عنصر محسوب مي شود.

راديواكتيو Radioactive

ماده اي كه قادر به گسيل پرتوزايي آلفا، بتا يا گاما از هسته اتم هايش باشد.

فروپاشي راديواكتيو Radioactive Decay

فرايندي كه در آن يك عنصر راديواكتيو به عنصر ديگري تبديل مي شود.

جرم اتمي نسبي Relative Atimic Mass

جرم اتمي يك عنصر از راه مقايسه با جرم اتمي كربن كه 12 مي باشد و به عنوان «معيار» انتخاب شده محاسبه مي شود. كربن 12 بار از هيدروژن سنگين تر است، پس جرم اتمي نسبي هيدروژن 1 مي باشد، اكسيژن 16 بار سنگين تر از هيدروژن است و جرم اتمي نسبي آن 16 مي باشد.

عنصر خاكي كمياب Rare- Earth Element

عناصر متعلق به سري لانتانيدها يا اكتينيدها كه در طبيعت به مقادير ناچيز يافت مي شوند.

طيف نمايي Spectroscopy

شناسايي يك عنصر با سنجش توزيع و شدت نوارهاي رنگي موجود در طيف هاي آن.

ذره زير اتمي Subatomic Particle

ذره اي كه كوچك تر از اتم باشد مانند پروتون ها و نوترون ها.

تصعيد Sublimation

فرايندي كه در آن يك جامد با حرارت دادن به گاز تبديل مي شود. بدون آنكه ابتدا ذوب و به مايع تبديل شود.

عنصر واسطه Transition Element

عنصر فلزي كه لايه هاي الكتروني دروني آن كامل نشده باشد. نتيجه ظرفيت هاي متغير چنين عنصري در تركيب با عناصر ديگر است.

عناصر فرا اورانيم Transuranic Elements

عناصري كه عدد اتمي آن ها از اورانيم بيشتر باشد.

ظرفيت Valency

تعداد الكترون هاي لايه آخر (لايه ظرفيت) اتم تعيين كننده ظرفيت عنصر مي باشد. توانايي يك عنصر براي تركيب شدن با اتم هاي هيدروژن اين اتم ها فقط يك الكترون دارند. برخي عناصر فاقد ظرفيتند، در حالي كه برخي ديگر ظرفيت هاي متغيري دارند.

کرین

C كربن

نشانه شيميايي: C

عدد اتمي: 6

جرم اتمي نسبي : 011/12

ظرفيت : 2 و 4

نوع عنصر: نافلز

گروه : VI دوره : 2

چگالي نسبي: براي گرافيت 3/2-9/1، براي الماس 53/3-15/3


نقطه ذوب: در دماي (F °6093) C ° 3367 تصعيد مي‌شود. در دماي( F °6422) C ° 3550 ذوب مي شود.

نقطه جوش: (F °7592) C ° 4200

ايزوتوپ ها : فراوان ترين آن‌ها C12 است، C14 نيز يك ايزوتوپ راديواكتيو كربن است.

آلوتروپ ها : گرافيت (چندين آلوتروپ بي‌شكل)، الماس و با كمينستر فولرين

كربن در هر مولكول آلي وجود دارد، زيرا زمين، خود دستگاه تمام گونه هاي حيات بر پايه كربن مي‌باشد. احتمال اينكه گونه هاي حيات بر پايه سيليسيم در سياره هاي ديگر جهان وجود داشته باشد بعيد نيست، زيرا سيليسيم نيز تركيبات مركب مشابهي را شكل مي دهد. مجموعه گسترده تركيبات آل هيدروكربن ها ناميده مي‌شود، زيرا كربن با هيدروژن و عناصر نافلز ديگر پيوند مي‌دهد. كربن سه آلوتروپ دارد. الماس سخت ترين ماده شناخته شه است كه در درجه بندي سختي مو (mohs scale) درجه 10 را به خود اختصاص داده، در حالي كه گرافيت، ديگر آلوتروپ كربن، فوق العاده نرم است. زيرا در گرافيت اتم هاي كربن در لايه هاي لغزنده قرار دارند، اما در الماس يك ساختار سه بعدي شبكه‌اي را شكل مي‌دهند. الماس و گرافيت از دوران باستان براي بشر شناخته شده بوده‌اند. اما آلوتروپ سوم، با كمينسترفولرين، كه گاهي به آن «باكي بالز» هم مي گويند در سال 1996 توسط هارولد كروتو و ديويد والتون كشف شد. آرايش اتم هاي آن به صورت كره هايي است كه مشابه گنبدهايي كه معمار آمريكاي، ريچارد باكمينستر فولر، با استفاده از وجه هاي پنج ضلعي و شش ضلعي اختراع كرد، هستند.

كربن كابردهاي فراواني دارد. سوخت هاي فسيلي از جمله زغال سنگ و نفت خام حاوي تركيبات كربني و سوخت هاي كربني بي شكل فراواني هستند. تركيبات كربني نفت را مي توان در فرايندي به نام تقطير جزء به جزء جدا كرد و در مصارف خانگي و صنعتي به كار گرفت. الماس علاوه بر اينكه يك سنگ قيمتي است به عنوان صيقل دهنده نيز استفاده مي شود. براي عمريابي و تعيين قدمت توسط كربن، از سرعت فروپاشي ايزوتوپ راديواكتيو كربن -14 كه به صورت طبيعي در تمام جانداران رخ مي دهد استفاده مي شود و اشيا به اين روش قدمت سنجي مي شوند. از كره هاي باكمينستر فولرين براي نگه داشتن اتم هاي فلزي و به اين وسيله ساختن تركيب هايي كه همانند نيمه رساناها رفتار مي كنند استفاده مي‌شود.

کالیفورنیم

Cf كاليفورنيم

از نام ايالتي كه دانشگاه كاليفرنيا، بركلي، در آن واقع شده.

نشانه شيميايي: Cf

عدد اتمي: 98

جرم اتمي نسبي : 251

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره : 7


چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Cf251 (نيمه عمر 800سال)مي‌باشد.ايزوتوپ ديگر آن Cf252 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كاليفورنيم يكي از عناصر خاكي كمياب بسيار راديواكتيو از سري اكتنيدها است كه فقط به صورت مصنوعي و در آزمايشگاه توليد شده است. اين عنصر نخستين بار از بمباران كوريم -242 با يون هاي هليم ساخته شد و به همين شيوه در سال 1950 توسط گروهي به رهبري گلن سيبورگ و آلبرت گيورسو كشف شد. تا به امروز فقط مقادير اندكي از آن ساخته شده و به اين دليل شكل ظاهري و بسياري از خواص آن ناشناخته باقي مانده اند. از لحاظ زيستي فوق العاده خطرناك است، تا حدي كه يك ميليونيم گرم از آن 170 ميليون نوترون در دقيقه منتشر مي سازد. در نتيجه كاليفورنيم -252 به عنوان منلعي از نوترون ها و براي شكافت اجزا در آزمايش هاي تحقيقي مورد استفاده قرار مي گيرد. در اكتشاف طلا، نقره و كاني هاي داراي نفت نيز به كار مي رود.

کلسیم

Ca كلسيم

از واژه لاتين calx يا calcis به معناي آهك، كه در حقيقت كربنات كلسيم، هيدروكسيد كلسيم، اكسيد كلسيم و سولفات كلسيم مي باشد.

نشانه شيميايي: Ca

عدد اتمي: 20

جرم اتمي نسبي : 08/40

ظرفيت : 2

نوع عنصر: فلز

گروه : II دوره : 4


چگالي نسبي: 55/1

نقطه ذوب: (F °1542) C ° 839

نقطه جوش: (F °2703) C ° 1484

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Ca40 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كلسيم فراوان ترين فلز قليايي خاكي مي باشد و حدود 3 درصد پوسته زمين را تشكيل مي دهد. در حالت خالص، فلزي سفيد-نقره‌اي و نسبتاً سخت مي باشد، اما با بسياري از تركيبات معدني تقريباً سفيد همچون گل سفيد (گچ)، سنگ آهك و سنگ گچ همراه است. از لحاظ زيستي در محكم و سالم ماندن دندان‌ها، ناخن ها و استخوان ها و نيز تنظيم ضربان قلب نقشي حياتي بازي مي كند. كلسيم به صورت فلز تقريباً هيچ مصرفي ندارد اما عنصري فوق العاده فعال است كه به سرعت با عناصر ديگر تركيب شده و تركيبات گوناگون مفيدي را براي بشر و طبيعت به ارمغان مي آورد.

كلسيم در سال 1808 توسط سرهامفري ديوي كشف و نام گذاري شد، در همين سال بود كه ديوي باريم، منيزيم، استرانسيم و بور را كشف كرد. او براي جدا كردن اين فلز از آهك از الكتروليز استفاده كرد.

كلسيم كابردهاي فراواني دارد. در سال 975 ميلادي گچ پاريس به عنوان ماده مناسبي براي شكسته بندي شناخته شد. گچ شكسته بندي، سنگ گچ آبگيري شده يا سولفات كلسيم است كه با آب واكنش مي دهد و حالتي سفت و سخت و‌آبدار به خود مي گيرد. سيمان پرتلند نيز كلسيم را به صورت گچ يا آهك پخته شده يا خاك رس در بر مي گيرد.

كلسيم هرگز به صورت خالص يا آزاد در طبيعت يافت نمي شود زيرا بسيار فعال است، به ويژه با آب و اكسيژن بلافاصله واكنش مي دهد. يك ويژگي كلسيم اين است كه روي شعله به رنگ قرمز آجري مي‌سوزد. پنجمين عنصر فراوان زمين و سومين فلز فراوان بعد از آلومينيم و آهن مي باشد.

سزیم

Cs سزيم

از واژه لاتين caesius به معناي «آبي آسماني»

نشانه شيميايي: Cs

عدد اتمي: 55

جرم اتمي نسبي : 9055/132

ظرفيت : 1

نوع عنصر: فلز

گروه : I دوره : 6


چگالي نسبي: 87/1

نقطه ذوب: (F °1/83) C ° 4/28

نقطه جوش: (F °1252) C ° 678

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Cs133 مي باشد، ايزوتوپ ديگر آن Cs137 است.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بررسي طيفي سزيم دو خط آبي روشن نزديك به هم را نشان مي دهد و به همين علت نام سزيم به معناي آبي آسماني براي آن برگزيده شده است. سزيم فلزي سفيد نقره اي و فوق العاده نرم و چكش خوار است. بنابر تصور عام تنها فلز مايع جيوه است، اما سزيم نيز كه دماي ذوب آن فقط چند درجه از دماي اتاق بيشتر اسا در دست ذوب مي شود، گاليم ديگر فلزي است كه داراي اين خاصيت مي باشد. اين فلز در سال 1860 از طريق بررسي طيفي توسط دو دانشمند آلماني، گوستاو كرشهف(1887-1824) و روبرت بونزن (1899-1811)، كشف شد. در توليد چشم هاي الكتريكي كاربرد دارد و ايزوتوپ Cs137 در درمان سرطان به كار گرفته مي‌شود. سزيم به شدت با آب واكنش مي دهد و از اين لحاظ نمونه تمام عيار يك فلز قليايي محسوب مي شود.

کادمیم

Cd كادميم

ريشه آن واژه هاي لاتين و يوناني cadmia و kadmeia مي باشد كه هر دو به معني كالامين مي باشند كه در حقيقت كربنات روي است. كادميم نخستين بار در كالامين كشف شد.

نشانه شيميايي: Cd

عدد اتمي: 48

جرم اتمي نسبي : 4/112

ظرفيت : 2

نوع عنصر: واسطه

گروه : واسطه دوره : 5


چگالي نسبي: 65/8

نقطه ذوب: (F °6/609) C ° 9/320

نقطه جوش: (F °1409) C ° 765

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها ‍Cd114 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

كادميم عنصري واسطه و چكش خوار، به رنگ سفيد – نقره اي با گرايشي به آبي مي باشد. خواص آن شبيه خواص روي است، اگرچه آن قدر نرم است كه مي توان آن را با چاقو بريد كه با اين كار صدايي همچون «جيغ» از آن به گوش مي رسد. چه خالص باشد چه در تركيب، بسيار سمي است و بايد با دقت كافي با آن رفتار كرد. همچنين يك خطر زيستي، به خصوص در آب محسوب مي شود. صدف داران براي به دست آوردن غذا آب را صاف مي كنند و با اين كار به طور خطرناكي مقادير فراواني از كادميم را جمع مي كنند. نخستين بار در سال 1817 توسط شيمي دان آلماني، فردريش اشتروماير (1835-1776)، جداسازي و كشف شد. وي مشاهده كرد كه كربنات روي يا كالامين با گرم شدن تغيير رنگ مي‌دهد و اين امر نشان دهنده وجود ماده ديگري در اين تركيب بود، به اين ترتيب وي موفق شد مقادير اندكي از كادميم را از كربنات روي جدا سازد. گرچه غالباً از كاني هاي سرب و روي استخراج مي شود، در كاني گرينوكيت كه يك سولفيد است نيز يافت مي شود.

از كاديم در برخي آلياژها و لحيم هاي خاص براي فراهم آوردن خواص اصطكاك پايين و مقاومت خستگي بالا استفاده مي شود. در آب دادن برخي فلزات فعال از جمله آهن نيز به كار مي رود. از تركيب آن با نيكل براي توليد باتري هاي كادميم- نيكل استفاده مي شود. زرد كادميم نام ديگري براي سولفيد كادميم است، يك تركيب نامحلول با رنگ زرد تيره كه به عنوان پودر رنگ در نقاشي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. كادميم در فسفرهايي كه در لامپ تصوير تلويزيون ها به كار مي روند، به عنوان ميله ها و سپرهاي كنترل در رآكتورهاي هسته اي و به صورت ماده اي تثبيت گر در توليد برخي پلاستيك ها يافت مي شود.

برم

Br برم

از واژه يوناني bromos به معناي بوي زننده و بوي گند، به خاطر بوي آن

نشانه شيميايي: Br

عدد اتمي: 35

جرم اتمي نسبي : 904/79

ظرفيت : 7، 5 ، 3 ، 1

نوع عنصر: مايع، نافلز

گروه : VII دوره : 4


چگالي نسبي: 12/3

نقطه ذوب: (F °04/19) C ° 2/7-

نقطه جوش: (F °8/137) C ° 5/58

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Br79 مي باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

برم تنها عنصر نافلزي مايع در دماي اتاق مي باشد. در حالت مايع تيره و به رنگ قهوه اي متمايل به قرمز است و بلافاصله بخارهاي سمي با رنگ مشابه و بويي نامطبوع از آن متصاعد مي گردد. هنگامي كه منجمد مي شود و به حالت جامد در مي آيد جلاي نقره اي به خود مي گيرد. بايد با احتياط با آن برخورد شود، زيرا بخارهاي آن حساسيت هايي را براي چشم، بيني و گلو ايجاد مي كنند. اگر با آب تركيب شود، ماده سفيد كنده اي با همين بخارها توليد مي كند. در حالت مايع اگر با پوست تماس پيدا كند زخم هاي دردناكي به جود مي آورد. از آنجا كه برم خطر بزرگي براي سلامتي محسوب مي گردد بايد با رعايت يك سري دستورالعمل هاي سفت و سخت با آن كار كرد.

فراوان ترين منبع برم آب دريا است كه در آن به صورت برميد سديم نمك وجود دارد، گرچه كلريد سديم يا نمك معمولي در مقادير بسيار بيشتري يافت مي شود. از آن جهت كه اين عنصر به اندازه كلر فعال نيست مي توان با افزودن گاز كلر به آب دريا آن را از تركيباتش جدا كرد. برم در سال 1826 توسط آنتوان بالار فرانسوي (1876-1802) و كارل لويگ آلماني كشف شد، اگرچه اعلام كشف عنصر توسط لويگ به دليل آزمايش هاي وي به تأخير افتاد و بالار در گزارش كشف خود از وي پيشي گرفت.

برم مي تواند تركيبات آلي و غيرآلي (معدني) را شكل دهد و براي هر كدام كاربردهاي گوناگوني دارد. يك رنگ جوهري به نام بنفش تيسين وجود دارد كه در ابتدا از صدف يك جانور نرم تن گرفته مي شد، بعدها مشخص شد كه اين رنگ يك تركيب آلي برميد است كه توسط جانور توليد مي شود، با اين كشف توليد بنفش تيسين به صورت مصنوعي ميسر گرديد.

بوهریم

Bh بوهريم

از نام فيزيك دان دانماركي، نيلس بوهر (1962-1885)

نشانه شيميايي: Bh

عدد اتمي: 107

جرم اتمي نسبي : 264

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر: واسطه، خاكي كمياب راديواكتيو، سري اكتينيدها


گروه : واسطه دوره : 7

چگالي نسبي: ناشناخته

نقطه ذوب: ناشناخته

نقطه جوش: ناشناخته

ايزوتوپ ها : ناشناخته

آلوتروپ ها : ناشناخته

بوهريم يكي از عناصر خاكي كمياب با خاصيت راديواكتيو بالا است كه در طبيعت يافت نمي شود و تنها به صورت مصنوعي و در محيط آزمايشگاه توليد شده است. اگر به زمان كشف آن رجوع كنيم مي بينيم كه آيوپاك (انجمن بين المللي شيمي محض و كاربردي) ابتدا نام آننيلسپتيم را براي آن برگزيده بود. روس ها ادعا داشتند كه در سال 1976 آن را كشف كرده اند، اما اين ادعا مورد قبول نبود تا اينكه در سال 1971 يك گروه آلماني درستي اين موضوع را به اثبات رساندند. جداسازي بوهريم هرگز از بيش از چند اتم تجاوز نكرده و به همين دليل هرگز رؤيت نشده است. همچنين فوق العاده سريع فروپاشي مي‌كند و نيمه عمرش فقط 102 هزارم ثانيه است. تا حال هيچ كاربردي نداشته است.

بور

B بور[1]

نيمي از نام اين عنصر (boron) از اسم كاني آن، بوره bor(ax) و نيم ديگر از عنصر كناري آن در جدول تناوبي، كربن (carb)on گرفته شده است.

نشانه شيميايي: B

عدد اتمي: 5

جرم اتمي نسبي : 81/10

ظرفيت : 3

نوع عنصر: شبه فلز

گروه : III دوره : 2

چگالي نسبي: به صورت بلور: 34/2


در حالت بي شكل: 37/2

نقطه ذوب: (F °3774) C ° 2079

نقطه جوش: در دماي (F °4622) C ° 2550 تصعيد مي‌شود.

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها B11 است، B10 نيز پايدارترين آن ها است.

آلوتروپ ها : 2 تا، بلورين و بي شكل

خواص بور بين خواص فلزات و نافلزات است و به همين دليل شبه فلز در نظر گرفته مي شود. اين عنصر دو آلوتروپ دارد يا به عبارتي در دو حالت فيزيكي يافت مي شود. در حالت بي شكل، پودري ناخالص به رنگ قهوه اي مي باشد، اما حالت خالص آن ساختاري بلورين به رنگ سياه يا خاكستري تيره با جلايي نقره فام دارد. مي توان آن را از كاني هاي مختلفي جدا كرد كه فراوان ترين آن ها كرنيت و بوره (بوراكس) مي باشند.

تركيبات بور از دوران باستان شناخته شده بودند، اما تا سال 1808 جداسازي و به صورت يك عنصر شناسايي نشده بود، در اين سال سه دانشمند به اين كار دست زدند: شيمي دانان فرانسوي، جوزف لوئيس گيلوساك (1850-1778) و لوئيس جكس تنار (1857-1777) كه با يكديگر كار مي كردند و دانشمند انگليسي، سرهامفري ديوي كه مستقل از بقيه به اين كشف دست زد. اين دانشمندان براي رسيدن به بور خالص اسيدبوريك را با پتاسيم واكنش دادند.

بور به علت نافلز بودنش خواص مناسبي را براي استفاده در مواد نيمه رسانا در ميكروالكترونيك ها داراست. براي جذب نوترون در رآكتورهاي هسته اي و ذره شمارها نيز كاربرد دارد. اسيدبوريك (جوهر بوره) ماده اي بلورين، محلول، سفيد رنگ و حاوي بور است كه به عنوان يك ضدعفوني كننده ملايم در پمادهاي طبي به كار مي رود. در توليد شيشه هاي مقاوم در برابر گرما، لعاب هاي چيني شيشه اي و مواد مقاوم در برابر شعله نيز استفاده مي شود.

بیسموت

Bi بيسموت

از واژه لاتين bisemutum و از واژه آلماني wismut، با ريشه اي نامشخص

نشانه شيميايي: Bi

عدد اتمي: 83

جرم اتمي نسبي : 9806/208

ظرفيت : 3 و 5

نوع عنصر: فلز

گروه : V دوره : 6


چگالي نسبي: 75/9

نقطه ذوب: (F °3/520) C ° 3/271

نقطه جوش: (F °2840) C ° 1560

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Bi209 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بيسموت فلزي بلورين و شكننده است. به رنگ سفيد- نقره اي است و گرايش اندكي به صورتي دارد. خاصيت دياماگنت (داراي دو حوزه مغناطيسي بودن) در اين عنصر از تمام فلزات ديگر بيشتر است، به اين معنا كه اگر در ناحيه هايي با ميدان مغناطيسي قوي قرار بگيرد دفع مي‌گردد. بعد از جيوه داراي كمترين رسانايي گرمايي است و در برابر الكتريسيته در ميدان هاي مغناطيسي افزايش مي يابد كه به آن اثر هال مي گويند و به خاطر ادوين هال (1938-1855) به اين نام معروف شده است.

بيسموت يكي از عناصري است كه از دوران باستان شناخته شده بوده، گرچه نوشته هاي كهن از اشتباه گرفتن بيسموت با قلع و سرب حكايت دارند. والنتاين در سال 1450 به تشريح تركيب هاي آن پرداخته بود، اما كلودژفروئا فرانسوي بود كه بيسموت را از تركيب هاي آن جدا ساخته و تفاوت آن با فلزهاي ديگر را در سال 1753 نشان داد. كاني‌هاي اصلي بيسموت عبارتند از بيسميت و بيسموتينيت، از آن براي ساختن آلياژهايي با نقطه‌هاي ذوب بسيار پايين استفاده مي شود كه در كليدهاي گرمايي بازگشت ناپذير براي شبكه هاي آبفشان به كار مي روند.

بریلیم

Be بريليم

از واژه يوناني beryllos به معناي بريل كه يكي از منابع معدني بريليم است.

نشانه شيميايي: Be

عدد اتمي: 4

جرم اتمي نسبي : 0122/9

ظرفيت : 2

گروه : II دوره : 2


چگالي نسبي: 85/1

نقطه ذوب: (F °2345) C ° 1285

نقطه جوش: (F °476) C ° 2469

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Be9 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بريليم يك فلز قليايي خاكي سبك وزن به رنگ سفيد- نقره اي مي باشد. اين عنصر در سال 1797 توسط دانشمند فرانسوي، لوئيس وكلين (1829-1763)، به صورت اكسيد بريليم كشف شد، اگرچه تا سال 1828 بهص ورت خالص جداسازي نشد تا اينكه فردريش ولر و بوسي در اين سال هر كدام جداگانه به بريليم خالص دست يافتند. يكي از مواد اصلي تشكيل دهنده تمام سنگ هاي قيمتي بريل از جمله زمرد، بريل، زمرد كبود و مرگانيت مي باشد، تمام سنگ هاي مذكور از كاني هاي بريليم محسوب مي‌شوند. استخراج بريليم از اين سنگ ها روندي پيچيده با روش‌هاي متعدد بسته به ساختار تركيب مي‌باشد. بريليم يكي از تنها دو فلز از مجموع شش فلز قليايي خاكي مي‌باشد كه با آب سرد واكنش نداده و هيدروكسيد به وجود نمي آورد، فلز ديگر منيزيم مي‌باشد. در دماي اتاق در برابر اكسايش در هوا مقاومت مي‌كند، اگرچه لايه نازكي از اكسيد را به وجود مي آورد كه اين لايه نازك به خاطر داشتن خاصيت خورندگي شيشه، وجود بريليم را ثابت مي‌كند.

بريليم براي توليد آلياژهاي سبك و در عين حال پردوام با نيكل و مس تركيب مي‌شود. از اين آلياژها براي ساختن قطعات دقيق براي هواپيماها، موشك ها و غيره استفاده مي‌شود. آلياژ بريليم و فولاد، فلزي فوق العاده ارتجاعي است كه براي توليد فلزهاي مقاوم استفاده مي‌شود.

بريليم در دستگاه هاي اشعه ايكس نيز به كار مي‌رود. كاربرد ديگر آن در رآكتورهاي اتمي به عنوان تنظيم كننده (رگلاتور) نوترون مي باشد كه به صورت سراميك اكسيد بريليم به خاطر دوام زياد در برابر دماهاي بسيار بالا به كار مي رود. پژوهش هاي علمي بر روي شش ستاره كهن كهكشان راه شيري در سال 1992 نتايج غير منتظره اي حاكي از وجود مقادير فراوان بريليم در آن ستاره ها را به دنبال داشتند.

برکلیم

Bk بركليم

از بركلي (Berkeley) كه دانشگاه كاليفرنيا، محل كشف عنصر، در آن قرار دارد.

نشانه شيميايي: Bk

عدد اتمي: 97

جرم اتمي نسبي : 247

ظرفيت : 3 و 4

نوع عنصر : واسطه، خاكي كمياب، سري اكتينيدها

گروه : واسطه دوره : 7

چگالي نسبي: 14 (بدون اندازه گيري، با محاسبه)


نقطه ذوب: (F °1807) C ° 986

نقطه جوب: ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آنها Bk247 (نيمه عمر 1400 سال)مي‌باشد، هشت ايزوتوپ ديگر آن شناسايي شده‌اند.

آلوتروپ ها : ناشناخته

بركليم يكي از عناصر خاكي كمياب راديواكتيو از سري اكتينيدها و عنصر نسبتاً جديدي است كه به صورت مصنوعي در محيط آزمايشگاه توليد شده است. اين عنصر فلزي خاسكتري- نقره اي است كه در سال 1949 توسط گروهي به سرپرستي گلن سيبورگ و آلبرت گيورسو در دانشگاه كاليفرنيا كشف شد. بركليم از بمباران آمريسيم با ذرات آلفا به وجود آمد. نخستين بار در سال 1962 به مقدار قابل رؤيت توليد شد، البته ديدن آن فقط با ميكروسكوپ هاي قوي ممكن بود، زيرا تنها 3 ميليارديم گرم وزن داشت. در حال حاضر هيچ كاربردي ندراد، گرچه مي دانيم در استخوان ها متمركز ميشود، پس شايد بالاخره در تحقيقات علمي يا پزشكي جايي براي خود پيدا كند.

باریم

Ba باريم

از واژه يوناني barys به معناي سنگين

نشانه شيميايي: Ba

عدد اتمي: 56

جرم اتمي نسبي : 34/137

ظرفيت : 2

نوع عنصر : فلز

گروه : II دوره : 6


چگالي نسبي: 51/3

نقطه ذوب: (F °1337) C ° 725

نقطه جوب: (F °2984) C ° 1640

ايزوتوپ ها : فراوان‌ترين آنها Ba138 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

باريم در سال 1808 توسط سرهامفري ديوي (1829-1778) كشف شد. يكي از فلزهاي قليايي خاكي است كه منبع اصلي آن كاني باريت مي‌باشد. اين كاني سولفات باريم است. در كاني‌هاي فلزهاي ديگر همچون سرب، نقره و روي نيز يافت مي‌شود. منبع ديگر كربنات باريم كاني ويتريت مي‌باشد.

باريم اشعه ايكس را از خود عبور نمي دهد و از اين رو در معاينه پزشكي دستگاه گوارش بسيار مفيد است. سولفات باريم به صورت معلق در مايعي غليظ خورده مي‌شود. اين مايع مسير روده از دهان، معده، روده كوچك، روده بزرگ تا مقعد را دنبال مي كند. با بررسي اشعه ايكس، سولفات باريم با توجه به شكلي كه پذيرفته هرگونه ناهنجاري را آشكار مي‌سازد.

باريم در حالت خالص فلزي سفيد- نقره اي، نرم و شبيه سرب است. كاربردهاي ديگر آن در آلياژها، پودر رنگ هاي شفاف و در مواد تشكيل دهنده قسمت آتش زاي كبريت مي‌باشد.

در تركيب با استرانسيم براي ايجاد سطح گسيل دهنده در لوله هاي پرتو كاتدي كاربرد دارد. برخي سموم خورنده و مواد خشك كننده نيز حاوي باريم هستند. فلزهاي قليايي خاكي همگي فلزهاي نرم بسيار فعالي هستند كه در مجاورت هوا به سرعت جلاي خود را از دست مي دهند. باريم نيز با آب واكنش مي‌دهد و هيدروكسيد خود را به وجود مي آوردف اين باز با توليد يك نمك و آب اسيدها را خنثي مي‌كند. فلزهاي قليايي خاكي همواره دو ظرفيتي بوده و در طبيعت فقط به صورت تركيب يافت مي‌شوند.

استاتین

At استاتين

از واژه يوناني astatos به معناي ناپايدار

نشانه شيميايي: At

عدد اتمي: 85

جرم اتمي نسبي : 211-210

ظرفيت : 7، 5، 3، 1

نوع عنصر : نافلز

گروه : VII دوره : 6

چگالي نسبي: ناشناخته


نقطه ذوب: (F °6/575) C ° 302

نقطه جوب: (F °6/710) C ° 377

ايزوتوپ ها : پايدارترين آنها At210 (نيمه عمر3/8 ساعت)، داراي حدوداً 20 ايزوتوپ كه همگي راديواكتيو هستند.

آلوتروپ ها : ناشناخته

استاتين در طبيعت عنصر كميابي است. از فروپاشي راديواكتيو به وجود مي‌آيد، اما نيمه عمر كوتاهي دارد و به همين دليل تقريباً به همان سرعتي كه به دست مي‌آيد، ناپديد مي شود. با اين وجود مي توان آن را با بمباران ايزوتوپي از عنصر بيسموت توسط ذرات آلفا به صورت مصنوعي توليد كرد. ايزوتوپ استاتين، At211، به صورت عنصري كم نياز در پزشكي كاربرد دارد كه در غده تيروئيد متمركز مي‌شود و با اشعه ايكس قابل شناسايي است. نيمه عمر آن كمي بيش از هشت ساعت است، يعني اينكه عليرغم راديواكتيو بودنش قبل از آن كه مدت زمان زيادي در بدن باقي بماند فروپاشي مي‌كند و به مواد بي خطر تبديل مي‌شود. اين عنصر در سال 1940 توسط گروهي به دانشگاه كاليفرنيا در بركلي كشف شد.

آرسنیک

As آرسنيك[1]

از واژه يوناني arsenikon به معناي «ارپيمنت زرد» كه كاني زرد رنگي حاوي آرسنيك مي‌باشد.

نشانه شيميايي: As

عدد اتمي: 33

جرم اتمي نسبي : 9216/74

ظرفيت : 3 و 5

نوع عنصر : شبه فلز

گروه : V دوره : 4


چگالي نسبي: 73/5

نقطه ذوب: (F °1135) C ° 613 تصعيد مي‌شود.

ايزوتوپ ها : فراوان ترين آنها As75 مي‌باشد.

آلوتروپ ها : داراي 3 آلوتروپ: آرسنيك سياه/ خاكستري، آرسنيك سفيد و آرسنيك زرد (نافلز).

آرسنيك در معمول ترين حالت شبه فلزي خود به رنگ خاكستري است و ساختاري شكننده و بلورين دارد. اين عنصر در بسياري از كاني ها وجود دارد، اما به ندرت به صورت عنصري خالص يافت مي‌شود. اين كاني ها عبارتند از: آرسنوليت، رلگار، ارپيمنت، آرسنوپيريت و لالينگيت. براي جداسازي اين عنصر، كاني آن را در خلاء حرارت مي‌دهند، آرسنيك به صورت گاز از كاني تصعيد شده و به صورت يك نمونه خالص به حالت جامد در مي آيد. در مقياس تجاري عمدتاً به صورت فرآورده اي جانبي از فرايندهاي فلز شناختي توليد مي شود، زيرا اغلب در كاني هاي عناصر فلزي حاوي آهن از جمله آرسنوپيريت يافت مي شود.

آرسنيك در طبيعت به مقدار كم در خاك، آب دريا و نيز در بدن موجودات زنده از جمله انسان وجود دارد. اين عنصر و تركيبات آن در دسته سموم قرار مي گيرند. مصرف بيش از حد آن به مرگ مي انجامد. آرسنيك يك سم تجمع پذير است كه باعث مي شود بدن حركات شديد رو به افزايش از خود نشان دهد كه از استفراغ تا حمله صرع ادامه مي يابد. از مقادير كنترل شده آن علي رغم عوارض جانبي كه روي بيمار دارند، مي توان به صورت دارو استفاده كرد، زيرا عوامل بيماري زا را كه به بدن حمله مي‌كنند از بين مي برند. بيماري آميزشي سيفليس نخستين بار به اين شيوه درمان شد.

علاوه بر توليد حشره كش ها و علف كش ها، در لحيم ها و آلياژهاي خاصي نيز از آن استفاده مي شود. به علت شبه فلز بودن داراي خواصي مي باشد كه آن را براي توليد مواد نيمه رسانا براي ميكروالكترونيك‌ها مناسب مي سازند. كاربردهاي پيچيده تر آن در وسايل آتش بازي و به صورت ماده‌اي ليزري در تركيب آرسنيدگاليم مي باشد.

آرگون

Ar آرگون

از واژه يوناني argros به معناي بي استفاده ، به خاطر ماهيت بي اثر آن

نشانه شيميايي: Ar

عدد اتمي: 18

جرم اتمي نسبي : 948/39

ظرفيت : 0

نوع عنصر : گاز

گروه : O دوره : 3


چگالي نسبي: 0017837/0

نقطه ذوب: (F °9/308-) C ° 4/189-

نقطه جوش : (F ° 6/302-) C ° 9/185-

ايزوتوپ ها : سه تا: Ar36 ، Ar38 و Ar40 كه از بقيه فراوان تر است.

آلوتروپ ها : ناشناخته



آرگون يكي از گازهاي بي اثر يا نجيب است. در سال 1894 توسط لرد ريلي (1919-1842) و سرويليام رمزي (1916-1852) كشف شد. در حدود يك درصد جو زمين را تشكيل مي‌دهد. داراي سه ايزوتوپ مي‌باشدك Ar36 ، Ar38 ، Ar40 6/99 درصد از مجموع سه ايزوتوپ را تشكيل مي‌دهد. علاوه بر بي اثر بودنش، بي رنگ، بي بو و بي مزه است. آرگون عنصري تك اتمي استف زيرا به صورت اتم هاي تكي يافت مي‌شود. مي‌توان با جداسازي از طريق تقطير جزء به جزء هوا به آرگون رسيد، به اين صورت كه هواي مايع را به صورت كنترل شده‌اي حرارت داد تا هر يك از گازهاي آن در نقطه جوش مخصوص خود بخار شوند تا دما به C °9/185- برسد و سپس آرگون را به درون ظرفي منتقل كرد.

آرگون به خاطر بي اثر بودنش چند كاربرد عملي دارد. مي‌شود از آن براي نگهداري عناصر فعال استفاده كرد، زيرا از اكسيد شدن آن ها جلوگيري مي‌كند. همچنين در پر كردن لامپ ها به خاطر جلوگيري از اكسيد شدن افروزه ها هنگام ملتهب شدن كاربرد دارد. اين گاز جريان الكتريكي را نيز هدايت مي‌كند، پس مي توان از آن در لامپ هاي لوله اي و ليزرهاي آرگون استفاده كرد. از جريان پايدار آرگون در جوشكاري قوسي آلومينيم براي احاطه كردن فلز مايع استفاده مي‌شود تا مانع از اكسيد شدن آن شود. همچنين محيطي بي اثر را براي توليد نيمه رساناها براي ميكروالكترونيك ها و توليد شيشه جام فراهم مي‌آورد.

آنتیموان

Sb آنتيموان

از واژه يوناني anti-monos به معناي «غير تنها» زيرا تصور مي‌شد كه اين عنصر در حالت خالص وجود ندارد.

نشانه شيميايي: Sb

(از واژه لاتين stibium)

عدد اتمي: 51

جرم اتمي نسبي : 75/121

ظرفيت : 3 و 5

نوع عنصر : شبه فلز

گروه : V دوره : 5


چگالي نسبي: 62/6

نقطه ذوب: (F °9/1166) C ° 5/630

نقطه جوش : (F ° 3182) C ° 1750

ايزوتوپ ها : فراوان ترين آن ها Sb.121 است.

آلوتروپ ها : 1- شبه فلز سفيد مايل به آبي 2-حالت خاكستري بي شكل (آمورف)

آنتيموان نيز همچون آلوتروپ شبه فلزش داراي جلاي فلزي سفيد مايل به آبي مي‌باشد، بسيار شكننده است، ساختار بلورين دارد و بلافاصله پوسته پوسته مي‌شود. هم آنتيموان خالص هم تركيب‌هاي آن بسيار سمي هستند. پس بايد در كار با آن ها احتياط لازم را به كار بست. منبع اصلي آنتيموان كاني به نام استيبنيت مي‌باشد كه سولفيدي از آن عنصر است. همچنين در كاني هاي ديگر از جمله آلمينيت و گهگاهي به صورت خالص يافت مي‌شود، گرچه تا قرن هفدهم كسي نتوانسته بود آن را به شكل خالص از كاني جدا سازد. در دماي اتاق با هوا واكنش نمي‌دهد، اما روي شعله بلافاصله با نور درخشاني مي‌سوزد و مقادير فراواني گازهاي سفيد توليد مي‌كند.

آنتيموان رساناي ضعيفي براي گرما و الكتريسيته است و به همين دليل جزء سازنده مناسبي در مواد نيمه رساناي ميكرو الكترونيك ها مي‌باشد. مدت هاست كه از سختي و شكنندگي اين عنصر به عنوان ويژگي‌هايي مطلوب براي كاربرد عملي در آلياژ فلزهايي كه خيلي چكش خوار يا خيلي نرم هستند استفاده مي‌شود. به خصوص وجود آنتيموان در تركيب آلياژهاي سرب بسيار مفيد است.

بشر از دوران باستان با اين عنصر به صورت تركيب آشنايي داشته است. يكي از بارزترين مصارف اوليه آنتيموان به صورت ماده‌اي در خط چشم مورد استفاده مصريان بوده كه علاوه بر زيبايي، مگس‌ها را هم دور نگه مي‌داشته است. حتي امروزه علاوه بر كاربرد در توليد پودر رنگ ها، مصارف پزشكي نيز دارد. همچنين در توليد مواد حساس به نور براي عكاسي رنگي از آن استفاده مي‌شود. آنتيموان بخشي از آلياژ مورد استفاده در بلبرينگ مي‌باشد.

آمریسیم

Am آمريسيم

از آمريكا، كشوري كه در آن كشف شد.

نشانه شيميايي: Am

عدد اتمي: 95

جرم اتمي نسبي : 243

ظرفيت : 7، 5، 4، 3

نوع عنصر : واسطه، خاكي كمياب، سري اكتنيدها

گروه : واسطه دوره: 7


چگالي نسبي: 67/13

نقطه ذوب: (F °1821) C ° 995

نقطه جوش : ناشناخته

ايزوتوپ ها : پايدارترين آن‌ها Am243 (نيمه عمر 7650 سال) مي‌باشد.

آلوتروپ ها : ناشناخته

آمريسيم وقتي كه تازه بريده شده باشد جلاي نقره‌اي فام زيبايي دارد. اين عنصر چندان فعال نيست و به آهستگي با اكسايش سطح در هواي گرم و خشك از جلا مي‌افتد و كدر مي‌گردد. اين عنصر از سري اكتنيدها و در نتيجه يك عنصر خاكي كمياب راديواكتيو است كه ذرات آلفا و پرتوهاي گاما از خود گسيل مي‌دهد و هنگام كار كردن با آن بايد احتياط لازم را به كار بست. در سال 1944 توسط گروهي به سرپرستي گلن سيبورگ (1995-1912) در دانشگاه كاليفرنيا كشف شد. اين عنصر با به دام انداختن نوترون ها به وسيله ايزوتوپ هاي پلوتونيم در يك شتاب دهنده ذرات توليد شد. امروزه مشخص شده كه اين عنصر به صورت طبيعي به مقادير كم در كاني اورانيم، پيچبلند، يافت مي شود. از آمريسيم به عنوان منبع پرتوهاي گاما استفاده مي‌شود و آمريسيم -241 يكي از منابع ضعيف راديواكتيو است كه مي‌توان از آن به عنوان يكي از اجزاي تشكيل دهنده زنگ خطر دود استفاده كرد.

آلومینیم



Al آلومينيم

از آلومينا (اكسيد آلومينيم)، ماده اصلي تشكيل دهنده خاك رس

نشانه شيميايي: Al

عدد اتمي: 13

جرم اتمي نسبي : 9815/26

ظرفيت : 3

نوع عنصر : شبه فلز

گروه : III


چگالي نسبي: 58/2

نقطه ذوب: (F °38/1220) C ° 658

نقطه جوش : (F ° 3272) C ° 1800

ايزوتوپ ها : فراوان ترين آن ها Al.27 است.

آلوتروپ ها : ناشناخته

آلومينيم فراوان ترين فلز در پوسته زمين است كه به صورت طبيعي در تركيب ها در بسياري از سنگ ها يافت مي‌شود. منبع اصلي آلومينيم كاني بوكسيت مي‌باشد كه حاوي مقادير فراواني از اكسيد آلومينيم است. آلومينيم خالص به رنگ سفيد- نقره اي و داراي خواص مفيد بسياري مي‌باشد، سبك وزن است و با مقادير نسبتاً اندكي از عناصر ديگر همچون منيزيم، منگنز، مس و سيليسيم تركيب مي‌شود و آلياژهاي پردوام و سختي را شكل مي‌دهد. آلومينيم در سال 1824 توسط دانشمند دانماركي، هانس اورستد (1851-1777)، كشف شد. اين دانشمند به خاطر بررسي الكترومغناطيس شناخته شده تر است.

آلومينيم علي رغم فراواني‌اش، هرگز به صورت فلزي آزاد يافت نمي‌شود. به همين دليل فلزي بي مصرف بود تا اينكه پائول ارو (1914-1863) و چارلز مارتين هال (1914-1863) در دهه 1880 به صورت جداگانه دريافتند كه مي‌توان آلومينيم را با الكتروليز از كاني جدا كرد. كار آن ها فرايند باير براي استخراج آلومينيم را در پي داشت كه در آن بوكسيت با سود سوزآور تركيب شده و حرارت داده مي‌شود. اين فرايند بلورهاي اكسيد آلومينيم خالص را به وجود مي‌آورد. اين بلورها در كريوليت مذاب (6AlF3Na) محلول هستند. سپس از الكتروليز براي جداسازي آلومينيم و اكسيژن استفاده مي‌شود.

اين شيوه توليد انبوه آلومينيم و همچنين كاربردهاي عديده اي را براي آن ممكن مي‌سازد. آلياژهاي آلومينيم در زمينه‌هاي مختلف فناوري به كار گرفته شده‌اند، از ساخت هواپيما گرفته تا وسايل و ظروف آشپزخانه، قوطي هاي حاوي نوشيدني ها و لوله هاي خمير دندان، آلياژهاي آلومينيم در زمينه‌هاي مختلف فناوري به كار گرفته شده اند، از ساخت هواپيما گرفته تا وسايل و ظروف آشپزخانه، قوطي هاي حاوي نوشيدني ها و لوله هاي خمير دندان، آلياژهاي اشكال پيچيده آسان است. به علاوه آلومينيم خاصيت مغناطيسي يا جرقه زدن ندارد و به همين علت فلز مناسبي است براي وسايلي كه در آن ها مواد آتش زا و الكتريكي كنار هم قرار مي‌گيرند.

اکتینیم

AC اكتينيم

اكتينيم، از واژه يوناني aktis به معناي پرتو، زيرا عنصري راديواكتيو مي‌باشد.

نشانه شيميايي: Ac

عدد اتمي: 89

جرم اتمي نسبي : 227

ظرفيت : ناشناخته

نوع عنصر : واسطه، خاكي كمياب، سري اكتينيدها

گروه : واسطه دوره: 7

چگالي نسبي: 07/10

نقطه ذوب: (F °1900) C ° 1100

نقطه جوش : (F ° 5800) C ° 3200


ايزوتوپ ها : پايدارترين آن ها Ac 227 (نيمه عمر 77/21 سال) مي باشد.

ديگر ايزوتوپ ها:

(نيمه عمر 7/2 ساعت) Ac 224

(نيمه عمر 10 روز) Ac 225

(نيمه عمر 224/1 روز) Ac 226

(نيمه عمر 15/6 ساعت) Ac 228

(نيمه عمر 04/1 ساعت) Ac 229

آلوتروپ ها : ناشناخته

اكتينيم عنصري فوق العاده راديواكتيو است كه به صورت طبيعي يافت مي شود و از آنجا كه 150 بار راديواكتيوتر از راديم است كار كردن با آن بسيار خطرناك مي‌باشد. اين عنصر در كاني‌هاي اورانيم از جمله پيچبلند يافت مي شود و مي‌توان با شيوه جداسازي براي اكسيدهاي خاكي كمياب آن را از كاني جدا ساخت. اكتينيم در سال 1899 توسط شيمي داني فرانسوي به نام آندره دوبرين (1949-1874) كشف شد. نخستين عنصر از پانزده عنصر سري اكتينيدها از عناصر خاكي كمياب است. خواص آن بسيار با عنصر نظير خود در سري لانتانيدها، لانتانيم، همخواني دارد. در حالت خالص به رنگ نقره اي- خاكستري است ك با فروپاشي، عناصر فرانسيم و هليم را به وجود مي آورد. كاربرد علمي آن در توليد نيروي ترموالكتريك (ايجاد جريان الكتريسيته با گرما) و به عنوان منبعي از نوترون ها مي‌باشد.

كليد استفاده از كادرهاي اطلاعات

نشانه شيميايي: اختصار نام لاتين يا نام رايج عنصر.

عدد اتمي: تعداد پروتون هاي هسته اتم.

جرم اتمي نسبي: متناسب با جرم اتمي كربن 12.

ظرفيت: عددي كه متناسب با ظرفيت هر عنصر به آن داده مي‌شود برابر است با تعداد اتم هاي هيدروژني كه آن عنصر مي‌تواند با آن ها پيوند برقرار كند.

نوع عنصر: حالت گاز، مايع، نافلز، فلز، شبه فلز يا واسطه بودن يك عنصر.

گروه: ستون هاي عمودي عناصر در جدول تناوبي كه خواص مشابهي دارند.

دوره: سطرهاي افقي عناصر جدول تناوبي با تعداد لايه‌هاي الكتروني برابر.

چگالي نسبي: چگالي نسبت به آب. چگالي نسبي يك جامد يا مايع در دماي 20 درجه سانتي گراد (F68) نسبت به آب در دماي 4 درجه سانتيگراد (F2/39) در فشار جوي متوسط در سطح دريا كه حدود 101 كيلو پاسكال (يا 1013 ميلي بار يا 760 ميلي متر جيوه mmHg يا 6/14 پوند) مي‌باشد، محاسبه مي‌گردد.

چگالي نسبي يك گاز نسبت به چگالي هيدروژن يا گاهي هواي خشك در دما و فشار برابر با فشار آن گاز محاسبه مي‌گردد.

نقطه ذوب (MP): دمايي كه جامدي به مايع تبديل مي‌شود.

نقطه جوش: دمايي كه يك مايع يا جامد ذوب شده به گاز يا بخار تبديل مي‌گردد.

ايزوتوپ ها: اشكال مختلف يك عنصر با عدد اتمي و تعداد پروتون برابر و تعداد نوترون متفاوت.

آلوتروپ ها: تنوع در شكل فيزيكي عنصر شيميايي.